ΣτΕ 489/1991
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Αριθμός 489/1991
Το Συμβούλιο της Επικρατείας
Ολομέλεια
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 14-12-1990, με την εξής σύνθεση: Β. Μποτόπουλος, Πρόεδρος, Αν. Μαρίνος, Τ. Κούνδουρος, Γ. Κουβελάκης, Σ. Σαρηβαλάσης, Γ. Δεληγιάννης, Π. Χριστόφορος, Μ. Παληατσάρας, Μ. Βροντάκης, Θ. Χατζηπαύλου, Φ. Στεργιόπουλος, Ν. Σταυρόπουλος, Σ. Καραλής, Σύμβουλοι, Γ. Παπαμεντζελόπουλος, Αικατερίνη Συγγούνα, Πάρεδροι. Γραμματέας ο Βασίλης Μανωλόπουλος.
Για να δικάσει την από 25-11-1988 αίτηση, η οποία παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου, κατόπιν της 3574/1990 αποφάσεως του Δ' Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, για να επιλύσει το εις την απόφαση αυτή αναφερόμενο ζήτημα, των:
1) __________, και 2) __________, κατοίκων Περιστερίου Αττικής, οδός __________ αριθμός 15, οι οποίοι παρέστησαν με τον δικηγόρο Φυλακτό Ι. Παλαβρά (αριθμός μητρώου 7320/1990), που τον διόρισαν με πληρεξούσιο,
κατά του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, ο οποίος παρέστη με τον Ηλία Παπαδόπουλο, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθεί η υπ' αριθμόν 67882/3810/1988 απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Συμβούλου Γ. Δεληγιάννη.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο των αιτούντων, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση, το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη και,
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά το νόμο
1. Επειδή καταβλήθηκαν τα νόμιμα τέλη (υπ' αριθμόν 7007914-15/88 διπλότυπα εισπράξεως του Ταμείου Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών) και το παράβολο (υπ' αριθμόν 261492 και 2046057 του έτους 1988 γραμμάτια παραβόλου).
2. Επειδή με την κρινόμενη αίτηση, όπως περιορίσθηκε, ζητείται, εμπροθέσμως και εν γένει παραδεκτώς, η ακύρωση της υπ' αριθμόν 67882/3810/1988 αποφάσεως του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΦΕΚ 703/Δ/1988) με την οποία τροποποιήσεως το ρυμοτομικό σχέδιο Περιστερίου Αττικής στη συμβολή των Λεωφόρων Κηφισού και Κωνσταντινουπόλεως με την ενοποίηση και τον αποχαρακτηρισμό των υπ' αριθμόν 1036 και 1037 οικοδομικών τετραγώνων και την μετατροπή τους σε χώρο βρεφονηπιακού σταθμού και χώρο κοινοχρήστου πρασίνου.
3. Επειδή, οι αιτούντες, με έννομο συμφέρον διώκουν την ακύρωση της προσβαλλομένης πράξεως, εφ' όσον φέρονται ως συγκύριοι ακινήτου κειμένου μέσα στο ως άνω υπ' αριθμόν 1037 οικοδομικό τετράγωνο.
4. Επειδή, η υπόθεση φέρεται για συζήτηση στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας κατόπιν της υπ' αριθμόν 3574/1990 παραπεμπτικής αποφάσεως του Δ' Τμήματος του Δικαστηρίου τούτου.
5. Επειδή, οι αιτούντες που φέρονται ως περίοικοι και δημότες Περιστερίου και μάχονται υπέρ της διατηρήσεως της δασικής βλαστήσεως που υπάρχει στον ως άνω χώρο, έχουν έννομο συμφέρον για άσκηση της κρινομένης αιτήσεως.
6. Επειδή, τα διαγράμματα που συνοδεύουν τις διοικητικές πράξεις περί εγκρίσεως, τροποποιήσεως ή επεκτάσεως σχεδίου πόλεως και επιβολής όρων και περιορισμών δομήσεως ως και περιορισμών χρήσεως, κατά τα άρθρα 3, 9, 11, 29 και 70 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος περί σχεδίων πόλεων, κωμών και συνοικισμών του Κράτους και οικοδομής αυτών (ΦΕΚ 228/Α/1923) έπρεπε να συνδημοσιεύονται με αυτά στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Με το άρθρο 1 του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 3879/1958 (ΦΕΚ 186/Α/1958) ορίσθηκε ότι:
{1. Επιτρέπεται, όπως αντί των πρωτοτύπων διαγραμμάτων εις α αναφέρονται, κατά το ουσιαστικό αυτών περιεχόμενον, βασιλικά διατάγματα εγκριτικά ή τροποποιητικά ρυμοτομικών σχεδίων ή καθοριστικά όρων και περιορισμών δομήσεως εκδιδόμενα κατ' εξουσιοδότηση του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος περί σχεδίων των πόλεων κ.λ.π., δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως φωτοσμικρύνσεις τούτων δι' ενός μόνον χρώματος (π.χ. τυπογραφικής μελάνης) και υπό κλίμακα μη παρέχουσα την ευχέρεια ακριβούς μετρητικού ελέγχου ...
4. Η αρμοδία αρχή υποχρεούται όπως επί τη αιτήσει παντός ενδιαφερομένου, χορηγεί ακριβή αντίγραφα των πρωτοτύπων των κατά το παρόν άρθρον διαγραμμάτων ή τμημάτων αυτών ...}
Ακολούθως όμως με το άρθρο 22 παράγραφος 7 του νόμου [Ν] 1735/1987 (ΦΕΚ 195/Α/1987) ορίσθηκε ότι:
{Με κοινή απόφαση του Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως και του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μπορεί να καθορίζονται ότι τα διαγράμματα που συνοδεύουν αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ή των νομαρχών ή των δημοτικών ή κοινοτικών συμβουλίων που εκδίδονται σε εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 3, 8, 9, 11, 29 και 70 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος (ΦΕΚ 228/Α/1923), των άρθρων 3 και 26 του νόμου 1337/1983 (ΦΕΚ 33/Α/1983) του άρθρου 4 παράγραφοι 2 και 3 του νόμου 1577/1985 (ΦΕΚ 210/Α/1985) του άρθρου 3 του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 181/Δ/1985) και του άρθρου 4 παράγραφος 1 του από 20-08-1985 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 414/Δ/1985), όπως ισχύουν κάθε φορά, δεν δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εφόσον με την κοινή αυτή απόφαση καθορίζονται ο τρόπος και η διαδικασία δημοσιότητας των διαγραμμάτων αυτών και η τήρηση μητρώου των αποφάσεων και των διαγραμμάτων.}
Κατά δε την βάσει της ως άνω εξουσιοδοτήσεως εκδοθείσα, απόφαση Γ4Δ/15883/1903/1988 των Υπουργών Προεδρίας Κυβερνήσεως και Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων με τίτλο Διαγράμματα που δε δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 142/Β/1988):
{1. Δε δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως διαγράμματα που συνοδεύουν αποφάσεις του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ή των νομαρχών ή των δημοτικών ή κοινοτικών συμβουλίων που εκδίδονται σε εφαρμογή των διατάξεων που αναφέρονται στην παράγραφο 7 του άρθρου 22 του νόμου [Ν] 1735/1987 (ΦΕΚ 195/Α/1987).
2. Αμέσως μετά την δημοσίευση της απόφασης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ακριβή αντίγραφα των πρωτοτύπων διαγραμμάτων που τη συνοδεύουν αναρτώνται σε εμφανές μέρος της υπηρεσίας που την εκδίδει για να λαμβάνουν γνώση οι ενδιαφερόμενοι. Ο τόπος και η διάρκεια αναρτήσεως των διαγραμμάτων αναφέρονται υποχρεωτικά στην σχετική απόφαση που συνοδεύουν τα διαγράμματα.
3. α) Τα πρωτότυπα διαγράμματα που συνοδεύουν τις αποφάσεις του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ή των Νομαρχών ή των δημοτικών ή κοινοτικών συμβουλίων ... φυλάσσονται σε ειδικό αρχείο της υπηρεσίας που εκδίδει την απόφαση και καταχωρούνται σε ειδικό μητρώο.
β) Στο μητρώο αυτό καταγράφονται κατ' έτος ο αριθμός πρωτοκόλλου της απόφασης, η περίληψη αυτής, ο αριθμός των διαγραμμάτων που την συνοδεύουν και η κλίμακα αυτών. Επίσης καταγράφεται στο μητρώο ο αριθμός, το τεύχος και η ημερομηνία του ΦΕΚ που δημοσιεύτηκε η απόφαση
γ) ...
4. Ακριβή αντίγραφα των πρωτοτύπων διαγραμμάτων χρησιμοποιούνται για την παροχή πληροφοριών στους ενδιαφερόμενους πολίτες και χορηγούνται κατόπιν σχετικής αιτήσεως και καταβολής παραβόλου σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.}
Κατά την έννοια των ως άνω διατάξεων, μετά την έκδοση της μνησθείσης κοινής υπουργικής αποφάσεως, επιβάλλονται σωρευτικά ως συστατικοί τύποι, με την τήρηση των οποίων ολοκληρώνεται η διαδικασία εκδόσεως των οριζόμενων από το άρθρο 22 παράγραφος 7 του νόμου [Ν] 1735/1987 πράξεων, αφ' ενός η δημοσίευση του κειμένου αυτών στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και αφ' ετέρου η ανάρτηση των συνοδευόντων αυτό διαγραμμάτων, επί ορισμένο χρόνο, σε εμφανές μέρος της εκδούσης την οικεία πράξη υπηρεσίας, που ορίζονται από αυτήν την πράξη, καθώς και η καταχώρηση των διαγραμμάτων τούτων σε ειδικό μητρώο και η ένθεση των προς φύλαξη σε ειδικό αρχείο της μνησθείσης υπηρεσίας, ώστε να είναι αμέσως προσιτά στο κοινό.
7. Επειδή, τα σχέδια πόλεων (άρθρα 1 και 2 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος) ή πολεοδομικές μελέτες κατά το άρθρο 6 του νόμου 1337/1983 κατά το μέρος των που συνίσταται στον καθορισμό μιας περιοχής ως οικιστικής, τον παρεπόμενο ορισμό των οικοδομήσιμων, των κοινόχρηστων ή κοινωφελών χώρων, και των συναφών ρυμοτομικού χαρακτήρα διαρρυθμίσεων αποτελούν γενικές ατομικές πράξεις. Όλες αυτές οι διευθετήσεις και οι συνεπεία των απαγγελλόμενες κατά τα άρθρα 30 και επόμενα του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος αναγκαστικές απαλλοτριώσεις βάση έχουν την χάραξη των οικοδομικών και ρυμοτομικών γραμμών στα διαγράμματα που συνοδεύουν τις σχετικές διοικητικές πράξεις. Οι δυσμενείς επιπτώσεις των διαρρυθμίσεων αυτών στο ατομικό δικαίωμα της ιδιοκτησίας είναι σοβαρές δεδομένου ότι αυτός και μόνο ο καθορισμός ενός χώρου ως κοινοχρήστου συνιστά επιβολή αναγκαστικής απαλλοτριώσεώς του, σύμφωνα με τις πιο πάνω διατάξεις. Επιτείνονται δε με το άρθρο 36 παράγραφος 4 του νόμου 1337/1983 που απαγορεύει την δόμηση στους ρυμοτομημένους χώρους. Κατά το μέρος των αυτό τα σχέδια πόλεων αποτελούν το νομικό πλαίσιο για την θεμελίωση εμπραγμάτων δικαιωμάτων και την δημιουργία πραγματικών καταστάσεων που προστατεύονται από το Δίκαιο. Έτσι από την φύση και τον χαρακτήρα του αυτόν συνδέονται με την ασφάλεια του Δικαίου και την εμπιστοσύνη του πολίτη προς τις πράξεις της Διοικήσεως.
Πέραν όμως του ρυμοτομικού των μέρους τα σχέδια πόλεων αποτελούν την βάση και την προϋπόθεση για την θέσπιση κανόνων δικαίου, των όρων δομήσεως και χρήσεως των οικοπέδων που έχουν ενταχθεί στα εν λόγω σχέδια. Οι κανόνες αυτοί που διαμορφώνουν το περιεχόμενο και την έκταση της ατομικής ιδιοκτησίας εξειδικεύοντας σε κάθε πολεοδομική κατηγορία τα όρια της συνταγματικής προστασίας της γίνονται κατανοητοί μόνο με την παραπομπή στα οικεία διαγράμματα, όπου καθορίζονται οι τομείς και οι ζώνες στους οποίους ισχύουν οι αντίστοιχες κανονιστικές ρυθμίσεις. Στο συνολικό των περιεχόμενο, όπως καθορίζεται από τον νόμο, σκοπούμενα τα σχέδια πόλεων αποτελούν το μέσο επεμβάσεως της Πολιτείας για την εκπλήρωση της αποστολής που της ανέθεσε ο συντακτικός νομοθέτης με το άρθρο 24 παράγραφος 2 του ισχύοντος Συντάγματος, δηλαδή της ορθολογιστικής χωροταξικής αναδιαρθρώσεως της Χώρας και της διαμορφώσεως οικισμών με τους καλύτερους δυνατούς όρους διαβιώσεως. Στην άσκηση της αποστολής της αυτής η Πολιτεία προβαίνει σε συγκερασμό αντιτιθέμενων δικαιωμάτων και αξιών επεμβαίνοντας στον χώρο του ατομικού δικαιώματος της ιδιοκτησίας στο μέτρο που επιβάλλουν οι ανάγκες της ορθολογικής διαρρυθμίσεως της πολεοδομήσεως και αναπτύξεως των οικισμών και αποβλέπει στην εναρμόνιση του οικιστικού με το φυσικό περιβάλλον. Έτσι συνάγεται ότι τα σχέδια πόλεων από την φύση των ρυθμίσεών των, τις επιπτώσεις των σε συνταγματικώς προστατευόμενα δικαιώματα και αξίες και τον κύκλο των ενδιαφερόμενων προσώπων, που μπορεί να κατοικούν οπουδήποτε μέσα στην επικράτεια ή εκτός αυτής, πρέπει κατά το Σύνταγμα να δημοσιεύονται μαζί με τα διαγράμματά των, που αποτελούν το κύριο και ουσιώδες στοιχείο των, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως για να αποκτήσουν νόμιμη υπόσταση εν όψει και της σχετικής βασικής αρχής που στηρίζεται στα άρθρα 42 παράγραφος 1 και 35 παράγραφος 1 του ισχύοντος Συντάγματος.
Με την δημοσίευσή τους οι διοικητικές αυτές πράξεις γίνονται προσιτές στους πολίτες, δημιουργείται τεκμήριο γνώσεώς των και καθίσταται εφικτός ο έλεγχος της νομιμότητάς των από το Συμβούλιο της Επικρατείας και τα άλλα δικαστήρια. Η δημοσίευση των εν λόγω διαγραμμάτων στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, έστω και σε φωτοσμίκρυνση όπως ορίζει το άρθρο 1 του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 3879/1958, αποτελεί τον μόνο πρόσφορο, κατά το Σύνταγμα, τρόπο δημοσιότητάς των. Πράγματι ο τρόπος αυτός δημοσιότητας είναι ο μόνος που προσιδιάζει στη φύση και στον τεχνικό χαρακτήρα των ως άνω ρυθμίσεων, εξασφαλίζοντας κατά τρόπο έγκυρο και αντικειμενικό την γνώση του περιεχομένου των από τους ενδιαφερόμενους πολίτες οπουδήποτε και αν κατοικούν. Τουναντίον ο τρόπος δημοσιότητας που προβλέπεται από το άρθρο 22 παράγραφος 7 του νόμου [Ν] 1735/1987 και την επί τη βάσει τούτου εκδοθείσα υπ' αριθμόν Γ4Δ/15883/1903/1988 κανονιστική απόφαση των Υπουργών Προεδρίας της Κυβερνήσεως και Αναπληρωτή Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων δεν είναι πρόσφορος, δεδομένου ότι η μεν ανάρτηση των διαγραμμάτων για ορισμένο χρόνο δεν είναι ικανή, κατά τα δεδομένα της κοινής πείρας, να αποτελέσει επαρκές εχέγγυο της πλήρους γνώσεως του περιεχομένου των, για την κατανόηση του οποίου άλλωστε απαιτούνται ειδικές τεχνικές γνώσεις, η δε ένθεσή των σε ειδικό αρχείο της οικείας υπηρεσίας προϋποθέτει για την γνώση του περιεχομένου της δεδομένης ρυθμίσεως από τον ενδιαφερόμενο πολίτη σύμπραξη της υπηρεσίας, πράγμα που μπορεί να δημιουργήσει ανισότητες σχετικά με τον χρόνο της ενημερώσεως και την προθεσμία για την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως. Συνεπώς, η διάταξη του άρθρου 22 παράγραφος 7 του νόμου [Ν] 1735/1987 είναι αντισυνταγματική και ανίσχυρη καθώς επίσης και η επί τη βάσει αυτής εκδοθείσα ως άνω κανονιστική απόφαση.
Κατ' ακολουθίαν η προσβαλλόμενη Νομαρχιακή απόφαση, που εκδόθηκε επί τη βάσει των ως άνω διατάξεων, δεν δημοσιεύθηκε κατά τρόπο συνάδοντα με το Σύνταγμα και έτσι δεν απέκτησε νόμιμη υπόσταση. Εφ' όσον όμως όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλλου, έτυχε εφαρμογής και πάντως για λόγους ασφαλείας του Δικαίου είναι ακυρωτέα.
8. Επειδή, σύμφωνα με τα ανωτέρω πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση. Δια ταύτα Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.
Ακυρώνει την υπ' αριθμόν 67882/3810/1988 απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΦΕΚ 703/Δ/1988) περί τροποποιήσεως του ρυμοτομικού σχεδίου Περιστερίου Αττικής στη συμβολή των λεωφόρων Κηφισού και Κωνσταντινουπόλεως, σύμφωνα με το σκεπτικό.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου στον αιτούντα.
Επιβάλλει την δικαστική δαπάνη των αιτούντων που ανέρχεται στο ποσό των 42.000 δραχμών εις βάρος του Δημοσίου.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 14-12-1990 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 08-02-1991.