ΣτΕ 173/1998
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Αριθμός 173/1998
Το Συμβούλιο της Επικρατείας
Ολομέλεια
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 31-10-1997 με την εξής σύνθεση: Β. Μποτόπουλος, Πρόεδρος, Φ. Κατζούρος, Λ. Οικονόμου, Αθανάσιος Τσαμπάση, Ηλίας Παπαγεωργίου, Π.Ζ. Φλώρος, Ι. Μαρή, Σ. Χαραλαμπίδης, Γ. Παναγιωτόπουλος, Ν. Ντούβας, Σ. Καραλής, Κ. Μενουδάκος, Γ. Ανεμογιάννης, Φ. Αρναούτογλου, Γ. Παπαμεντζελόπουλος, Π. Πικραμμένος, Ν. Σκλίας, Ν. Σακελλαρίου, Εμμανουήλ Δαρζέντας, Δ. Πετρούλιας, Ν. Ρόζος, Αν. Γκότσης, Αθανάσιος Ράντος, Δ. Μπριόλας, Ε. Σαρπ, Χρήστος Ράμμος, Ν. Μαρκουλάκης, Σύμβουλοι, Δ. Μαρινάκης, Μ. Κωνσταντινίδου, Πάρεδροι, Φ. Καμπάνης, Γραμματέας.
Για να δικάσει την από 20-02-1993 αίτηση:
του __________, κατοίκου Αμαρουσίου Αττικής, Λεωφόρος Κηφισίας αριθμός 52, ο οποίος παρέστη με το δικηγόρο Σπυρίδωνα Λάλα (Αριθμός Μητρώου 7846), που τον διόρισε στο ακροατήριο,
και των παρεμβαινόντων:
1. __________, κατοίκου Ζωγράφου Αττικής, οδός Καζαντζάκη __________, ο οποίος παρέστη με το δικηγόρο Ιωάννη Κότσιρα (Αριθμός Μητρώου 1013), που τον διόρισε στο ακροατήριο,
2. __________, κατοίκου Ζωγράφου Αττικής, οδός Αστερίου __________, ο οποίος παρέστη με τον ίδιο πιο πάνω δικηγόρο Ιωάννη Κότσιρα, που τον διόρισε με πληρεξούσιο,
3. Μαρίας σύζυγος __________, κατοίκου Ζωγράφου Αττικής, οδός Ν. Καζαντζάκη __________, η οποία παρέστη με τον ίδιο πιο πάνω δικηγόρο Ιωάννη Κότσιρα, που τον διόρισε στο ακροατήριο κατά την δικάσιμο της 17-10-1995 του Δ Τμήματος και
4. __________, κατοίκου Ζωγράφου Αττικής, οδός Ν. Καζαντζάκη __________, ο οποίος παρέστη με τον ίδιο πιο πάνω δικηγόρο Ιωάννη Κότσιρα, που τον διόρισε με πληρεξούσιο,
κατά του Δήμου Αμαρουσίου, ο οποίος παρέστη με τη δικηγόρο Παναγιώτα Τσίνα - Ντώνα (Αριθμός Μητρώου 6904), που την διόρισε με απόφασή του ο Δήμαρχος.
Η πιο πάνω αίτηση παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου, κατόπιν της υπ' αριθμόν 4059/1996 παραπεμπτικής αποφάσεως του Δ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, προκειμένου να επιλύσει η Ολομέλεια το ζήτημα που αναφέρεται στην απόφαση.
Με την αίτηση αυτή ο αιτών επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ' αριθμόν 190/1992 οικοδομική άδεια του Πολεοδομικού Γραφείου του Δήμου Αμαρουσίου της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής.
Στη δίκη παρεμβαίνει με προφορική δήλωση στο ακροατήριο υπέρ του κύρους της προσβαλλόμενης πράξεως, ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, με τον Ηλία Παπαδόπουλο, Νομικό Σύμβουλο του Κράτους.
Ο Εισηγητής, Σύμβουλος Σ. Χαραλαμπίδης, άρχισε τη συζήτηση της υποθέσεως με την ανάγνωση της παραπεμπτικής αποφάσεως, η οποία αποτελεί και την εισήγηση του Τμήματος.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο του αιτούντος, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον πληρεξούσιο των παρεμβαινόντων, τον αντιπρόσωπο του Υπουργού και την πληρεξούσια του Δήμου, που ζήτησαν την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του Δικαστηρίου και,
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά το νόμο
1. Επειδή για την κρινόμενη και λόγω σπουδαιότητας, κατόπιν της 4059/1996 παραπεμπτικής αποφάσεως του Δ' Τμήματος, εισαγόμενη στην Ολομέλεια αίτηση, έχουν καταβληθεί τα νόμιμα τέλη (3715688-9/1993 διπλότυπα ΔΟΥ/ΔΕΑ) και παράβολο (995370, 3580489/1993 ειδικά γραμμάτια).
2. Επειδή μετ' εννόμου συμφέροντος αλλά και κατά τα λοιπά παραδεκτώς ζητείται η ακύρωση της 190/1992 οικοδομικής αδείας του Πολεοδομικού Γραφείου του Δήμου Αμαρουσίου, με την οποίαν επετράπη εις τους __________ και __________ η ανέγερση ισογείου κτιρίου καταστημάτων με υπόγειο και δώμα επί ακινήτου κειμένου στο οικοδομικό τετράγωνο Γ863 Αμαρουσίου (οδός Κηφισίας 57 και Αγίου Θωμά), ομόρου προς το ακίνητο που φέρεται ότι ανήκει στους αιτούντες. Δεν επιδρά δε στο έννομο συμφέρον του αιτούντος το περιστατικό ότι και αυτός έχει οικοδομήσει επί ομόρου οικοπέδου, βάσει της ίδιας διατάξεως την οποία ήδη, προκειμένου να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη άδεια, αιτιάται ως αντισυνταγματική. Κατά τη γνώμη όμως του Συμβούλου Ν. Ντούβα η αίτηση ασκείται χωρίς να υπάρχει έννομο συμφέρον του αιτούντος, εφόσον και αυτός έχει οικοδομήσει επί του ομόρου οικοπέδου βάσει της ίδιας διατάξεως, της οποίας την αντισυνταγματικότητα προβάλλει δια της κρινομένης αιτήσεως.
3. Επειδή παραδεκτώς παρεμβαίνουν, με κοινό δικόγραφο, υπέρ του κύρους της προσβαλλομένης πράξεως οι ως άνω __________ και __________ καθώς και ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων δια δηλώσεως στο ακροατήριο.
4. Επειδή το άρθρο 25 του νόμου 1337/1983 (ΦΕΚ 33/Α/1983) όπως έχει αντικατασταθεί από το άρθρο 5 παράγραφος 8 του νόμου 2052/1992 (ΦΕΚ 94/Α/1992) ορίζει τα εξής:
{1. Οικόπεδα εντός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων, που δεν καλύπτουν όλες τις προϋποθέσεις αρτιότητας κατά τον κανόνα ή την παρέκκλιση της περιοχής και που έχουν δημιουργηθεί πριν από την ισχύ του νόμου 651/1977 περί καταργήσεως του νομοθετικού διατάγματος 349/1974, τροποποιήσεως των περί αυθαιρέτων οικοδομικών κατασκευών διατάξεων κ.λ.π. μπορεί κατ' εξαίρεση να οικοδομηθούν αν έχουν μία πλευρά τους τουλάχιστον 5 m σε κοινόχρηστη οδό ή πλατεία και αν μέσα σ' αυτά, μετά την αφαίρεση των υποχρεωτικών ακάλυπτων χώρων, είναι δυνατή η ανέγερση κτιρίου εμβαδού τουλάχιστον 50 m2 και ελάχιστης πλευράς τουλάχιστον 5 m. Το ίδιο ισχύει και για οικόπεδα που έχουν γίνει μη άρτια λόγω ρυμοτόμησης, άσχετα με το χρόνο αυτής και άσχετα αν αυτά προέρχονται από παραχώρηση ή άλλη μεταβιβαστική αιτία. Αν δύο ή περισσότερα γειτονικά οικόπεδα της παραγράφου αυτής συνενωθούν, το οικόπεδο που θα προκύψει από την συνένωση εμπίπτει στις διατάξεις της παραγράφου αυτής.
2. Η δόμηση στα οικόπεδα αυτά γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες δόμησης που ισχύουν στην περιοχή. Η άδεια χορηγείται πάντοτε ύστερα από έγκριση της αρμόδιας Επιτροπής Ενασκήσεως Αρχιτεκτονικού Ελέγχου - και ήδη, κατ' άρθρο 3 παράγραφος 3 του νόμου 1577/1985, Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου που μπορεί ιδιαίτερα να επιβάλλει περιορισμούς στον αριθμό των ορόφων ή στον όγκο και γενικά στη διαμόρφωση του κτιρίου σε περιπτώσεις που βλάπτεται εμφανώς το περιβάλλον.
3. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή στα οικόπεδα του άρθρου αυτού η κατασκευή κτιρίου ελάχιστης επιφάνειας 50 m2 και ελάχιστης πλευράς τουλάχιστον 5 m, τότε τα οικόπεδα προσκυρώνονται υποχρεωτικά σύμφωνα με τις σχετικές πολεοδομικές διατάξεις.}
5. Επειδή, η πιο πάνω διάταξη, σύμφωνα με την αδιάστικτη διατύπωσή της, επιτρέπει την οικοδόμηση σε όλη τη χώρα οικοπέδων εντός σχεδίου που δεν είναι άρτια ούτε κατά τον κανόνα, τη γενικώς, δηλαδή, ισχύουσα στην περιοχή πολεοδομική ρύθμιση, ως προς την αρτιότητα, ούτε κατά παρέκκλιση, στις εξαιρετικές δηλαδή περιπτώσεις στις οποίες επιτρέπεται, πάντοτε ενόψει πολεοδομικού σχεδιασμού, κατά παρέκκλιση ρύθμιση. Η μνημονευμένη διάταξη επιτρέπει την οικοδόμηση οποιουδήποτε οικοπέδου που δεν συγκεντρώνει τους όρους αρτιότητας, αρκεί το οικόπεδο αυτό να έχει δημιουργηθεί πριν από την ισχύ του νόμου 651/1977, να έχει πλευρά 5 m σε κοινόχρηστη οδό ή πλατεία και να επιτρέπει εντός αυτού την ανέγερση κτιρίου με εμβαδόν τουλάχιστον 50 m2 και με ελάχιστη πλευρά 5 m. Η δόμηση μάλιστα των πολύ μικρών αυτών οικοπέδων γίνεται, σύμφωνα με την πιο πάνω διάταξη, κατά τους λοιπούς όρους, ήτοι από άποψη αριθμού ορόφων, ύψους κ.λ.π., που ισχύουν στην περιοχή για τα άρτια οικόπεδα με αποτέλεσμα να μην εξασφαλίζεται η λειτουργικότητα τέτοιου είδους κτιρίων. Τα ίδια δε ισχύουν, σύμφωνα με την πιο πάνω διάταξη για οικόπεδα που έχουν γίνει μη άρτια λόγω ρυμοτόμησης, τα οικόπεδα, δηλαδή, αυτά δεν υπόκεινται σε προσκύρωση. Αρκεί για κάθε μία από τις πιο πάνω περιπτώσεις (οικοπέδων που δημιουργήθηκαν πριν από τον νόμο 651/1977 και οικοπέδων που έχουν γίνει μη άρτια λόγω ρυμοτόμησης) να υπάρξει, για την οικοδόμησή τους, συναίνεση της Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, η οποία, κατά την ως άνω διάταξη, μπορεί να επιβάλει απλώς περιορισμούς, στην περίπτωση που βλάπτεται, κατά την κρίση της, και μάλιστα βλάπτεται εμφανώς, το περιβάλλον. Έτσι, με την διάταξη αυτή, καταργείται για τα μνημονευμένα οικόπεδα κάθε όρος αρτιότητας που βάσει πολεοδομικού σχεδιασμού προβλέπεται για την περιοχή, είτε ο όρος αυτός είναι κατά τον κανόνα, είτε κατά την παρέκκλιση (εκεί όπου η παρέκκλιση επιτρέπεται). Αρκεί η άδεια της Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου για την οικοδόμηση του μη αρτίου οικοπέδου, έξω από το πλαίσιο οποιουδήποτε χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, με ατομική, κάθε φορά, έγκριση της μνημονευμένης επιτροπής. Σύμφωνα, όμως, με το άρθρο 24 παράγραφος 2 του Συντάγματος, η διαμόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόμηση των οικιστικών εν γένει περιοχών υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του Κράτους με σκοπό να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης.
Όπως δε παγίως έχει κριθεί από το Δικαστήριο (ΣτΕ 1071/1994, 1072/1994, 6070/1996 κ.α.), το οικιστικό περιβάλλον έχει αναχθεί, με τις πιο πάνω διατάξεις, σε συνταγματικώς προστατευόμενη αξία, οι διατάξεις δε αυτές απευθύνουν στον κοινό και κανονιστικό νομοθέτη επιταγές να ρυθμίσει την πολεοδομική διαμόρφωση βάσει ενός ορθολογικού πολεοδομικού σχεδιασμού, δηλαδή σχεδιασμού υπαγορευόμενου από πολεοδομικά κριτήρια και προσαρμοσμένου στην ιδιομορφία και την εν γένει φυσιογνωμία, καθώς και τις ανάγκες, κάθε περιοχής, ο οποίος να υπηρετεί την ορθολογική χωροταξία και πολεοδόμηση, ώστε οι οικισμοί να διαμορφώνονται έτσι που να εξασφαλίζουν τους καλύτερους, κατά το δυνατό, όρους διαβίωσης. Η ρύθμιση του άρθρου 5 παράγραφος 8 του νόμου 2052/1992, που έχει πιο πάνω παρατεθεί και που κατά την εισηγητική έκθεση του νόμου αποβλέπει στην επίλυση σοβαρών πολεοδομικών και κοινωνικών προβλημάτων, καταργεί, για όλες τις περιοχές της χώρας, κάθε όρο αρτιότητας που έχει τεθεί, κατά κανόνα ή κατά παρέκκλιση, βάσει πολεοδομικού σχεδιασμού που έγινε ή που πρέπει να γίνει για κάθε μία από τις περιοχές αυτές. Επιτρέπει δε, η πιο πάνω διάταξη, υπό τις προϋποθέσεις που έχουν αναφερθεί και που δεν συνδέονται με πολεοδομικό, για κάθε μια περιοχή, σχεδιασμό, την οικοδόμηση μη αρτίων οικοπέδων, κατά παράβαση του άρθρου 24 παράγραφος 2 του Συντάγματος, το οποίο επιβάλλει, όπως έχει εκτεθεί, τον ορθολογικό πολεοδομικό σχεδιασμό. Είναι, για τον λόγον αυτόν, οι πιο πάνω ρυθμίσεις του νόμου (άρθρο 5 παράγραφος 8 του νόμου 2052/1992) αντισυνταγματικές και ανίσχυρες.
Κατά την γνώμη όμως των Συμβούλων Φ. Κατζούρου, Αθανάσιου Τσαμπάση, Γ. Παναγιωτοπούλου, Ν. Ντούβα, Σ. Καραλή, Γ. Ανεμογιάννη, Φ. Αρναούτογλου, Εμμανουήλ Δαρζέντα, Δ. Πετρούλια και Δ. Μπριόλα, την οποία υποστήριξε και ο Πάρεδρος Δ. Μαρινάκης, η νέα ως άνω διάταξη, της παραγράφου 8 του άρθρου 5 του νόμου 2052/1992 ερμηνευόμενη εν όψει και της εισηγητικής εκθέσεως επί του δι' αυτής αντικαθιστάμενου άρθρου 25 του νόμου 1337/1983 (οικόπεδα μικρά πλάι σε ήδη κτισμένα), έχει την έννοια, ότι η οικοδόμηση των μη πληρούντων τις οικείες, κατά τον κανόνα ή την παρέκκλιση, προϋποθέσεις, μικρών οικοπέδων, είναι ανεκτή σε εξαιρετικές μόνον περιπτώσεις περιοχών ευρισκομένων εντός εγκεκριμένου σχεδίου, με όρους δομήσεως μη αφιστάμενους ουσιωδώς των όρων εφαρμογής της εν λόγω διατάξεως και με διαμορφωμένη από μακρού υψηλή οικιστική πυκνότητα και κατάτμηση γης, όπως συμβαίνει συνήθως στον ιστορικό πυρήνα των πόλεων, περί δε της συνδρομής των προϋποθέσεων τούτων απαιτείται ειδικώς αιτιολογημένη και εις ακυρωτικό δικαστικό έλεγχο υποκείμενη κρίση της Διοικήσεως. Υπό της ως άνω προϋποθέσεως, η εφαρμογή της διατάξεως αυτής καθίσταται περιορισμένη και αποκλείεται η εφαρμογή της γενικώς σε όλες τις εντός σχεδίου περιοχές ανεξαρτήτως των εις αυτές προβλεπομένων όρων δομήσεως, πράγμα που κατ' ουσίαν θα οδηγούσε, όντως, σε μεταβολή επί το δυσμενέστερον όλων των εις την χώραν επί μέρους προβλεπομένων όρων δομήσεως κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 24 του Συντάγματος.
Κατά την γνώμη δε της Συμβούλου Αθανάσιου Τσαμπάση, η συνταγματικότητα του νόμου πρέπει να κριθεί στην προκειμένη περίπτωση κατά τη συγκεκριμένη εφαρμογή του, υπό την έννοια ότι απόκειται στον δικαστή να κρίνει αν η πολεοδομική ρύθμιση, όπως διαμορφώνεται τελικώς στη συγκεκριμένη περίπτωση, ενόψει των πραγματικών στοιχείων του οικοπέδου, των υπό της Επιτροπής Αρχιτεκτονικού Ελέγχου τεθέντων περιορισμών, αλλά και της από οικιστικής και πολεοδομικής επόψεως καταλληλότητας του προκύπτοντος κτίσματος, εμφανίζεται, κατ' αντικειμενική κρίση, λαμβανομένης υπ' όψη και της αρχής της προστατευόμενης εμπιστοσύνης, ως υπερβαίνουσα τα κατά το Σύνταγμα όρια ανεκτής πολεοδομικής ρυθμίσεως.
6. Επειδή εν προκειμένω η προσβαλλόμενη οικοδομική άδεια εκδόθηκε κατόπιν του πρακτικού της Επιτροπής Ενασκήσεως Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ήδη Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου) 81/1992, η οποία, βάσει του άρθρου 25 του νόμου 1337/1983 (όπως κατά τα ανωτέρω αντικαταστάθηκε από το άρθρο 5 παράγραφος 8 του νόμου 2052/1992), ενέκρινε τη μελέτη που υποβλήθηκε από μέρους των παρεμβαινόντων. Εφόσον λοιπόν η προσβαλλόμενη άδεια στηρίζεται στις πιο πάνω διατάξεις, οι οποίες, σύμφωνα με την προηγούμενη σκέψη, είναι αντισυνταγματικές και επομένως ανίσχυρες, η άδεια αυτή πρέπει να ακυρωθεί, παρέλκει δε ως αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών προβαλλομένων λόγων ακυρώσεως.
Δια ταύτα
Δέχεται την αίτηση.
Ακυρώνει την 190/1992 οικοδομική άδεια του Πολεοδομικού Γραφείου του Δήμου Αμαρουσίου, κατά το αιτιολογικό.
Απορρίπτει τις παρεμβάσεις.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου και
Επιβάλλει την εκ δραχμών 42.000 δικαστική δαπάνη του αιτούντος συμμέτρως εις βάρος του Δήμου Αμαρουσίου και των παρεμβαινόντων (Δημοσίου και __________).
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 31-10-1997 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 16-01-1998.