ΣτΕ 1588/1999
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Αριθμός 1588/1999
Το Συμβούλιο της Επικρατείας
Τμήμα Ε'
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του την 13-01-1999, με την εξής σύνθεση : Μ. Δεκλερής, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε' Τμήματος, Κ. Μενουδάκος, Αγγελική Θεοφιλοπούλου, Σύμβουλοι, Μ. Καραμανώφ, Ι. Καπελούζος, Πάρεδροι. Γραμματέας η Γ. Σακελλαρίου, Γραμματέας του Ε' Τμήματος.
Δια να δικάσει την από 04-06-1998 αίτηση:
της Ενωσης Προσώπων με την επωνυμία Ένωση Φίλων της Άνδρου για τη φύση και το περιβάλλον, που εδρεύει στην Χώρα της Άνδρου, η οποία δεν παρέστη, αλλά ο δικηγόρος που υπογράφει την αίτηση νομιμοποιήθηκε με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο,
κατά του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, ο οποίος παρέστη με τον Σ. Χαραλαμπίδη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή η αιτούσα Ένωση ζητεί να ακυρωθούν:
1) η υπ' αριθμόν 68336/1998 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, διά της οποίας ενεκρίθησαν οι Περιβαλλοντικοί Όροι για την ίδρυση ιδιωτικού παραθεριστικού οικισμού με την επωνυμία Παραθεριστικός Οικισμός Οικιστικής Ενωσης Εκπαιδευτικών σε γήπεδο εκτάσεως 981 στρεμμάτων, στην θέση Μουτζούρη Ρέμα Πλατανιστού, της Κοινότητας Βουρκωτής της νήσου Άνδρου του νομού Κυκλάδων, ιδιοκτησίας της Οικιστικής Ενωσης Εκπαιδευτικών και
2) η υπ' αριθμόν 269/76/1996 απόφαση του ιδίου ως άνω Υπουργού (ΦΕΚ 49/Δ/1996), διά της οποίας χωροθετήθηκε ο ανωτέρω παραθεριστικός οικισμός και εγκρίθηκε η οικιστική καταλληλότης της ανωτέρω εκτάσεως της Οικιστικής Ενωσης Εκπαιδευτικών.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της Εισηγητού, Παρέδρου Μ. Καραμανώφ. Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, ο οποίος ζήτησε την απόρριψη της υπό κρίση αιτήσεως.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση, το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του Δικαστηρίου και,
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά τον Νόμο
1. Επειδή, διά της υπό κρίσιν αιτήσεως, διά την οποίαν κατεβλήθησαν τα νόμιμα τέλη και το παράβολον (υπ' αριθμόν 9237855 - 6/98 διπλότυπα ΔΟΥ Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών, υπ' αριθμόν 157160/98 ειδικά γραμμάτια παραβόλου) ζητείται η ακύρωσις: α) της υπ' αριθμόν 68336/1998 αποφάσεως του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων διά της οποίας ενεκρίθησαν οι περιβαλλοντικοί όροι διά την ίδρυση ιδιωτικού παραθεριστικού οικισμού υπό την επωνυμία Παραθεριστικός Οικισμός Οικιστικής Ενωσης Εκπαιδευτικών εις γήπεδον εκτάσεως 981 στρεμμάτων εις την θέσιν Μουτζούρη Ρέμα Πλατανιστού της Κοινότητος Βουρκωτής της νήσου Άνδρου και β) της υπ' αριθμόν 269/76/1996 αποφάσεως του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων περί χωροθετήσεως και εγκρίσεως της οικιστικής καταλληλότητας της ανωτέρω εκτάσεως (ΦΕΚ 49/Δ/1996).
2. Επειδή οι ανωτέρω πράξεις συμπροσβάλλονται παραδεκτώς και εμπροθέσμως, ως αποτελούσες σύνθετη διοικητική ενέργεια.
3. Επειδή εκ του συνδυασμού των άρθρων 24 και 106 του Συντάγματος, των άρθρων 2 και 130Ρ της Συνθήκης του Maastricht κυρωθείσης διά του νόμου 2077/1992, ερμηνευομένων υπό το φως των διατάξεων της Agenda '21, προκύπτει ο θεμελιώδης κανών της βιώσιμου αναπτύξεως. Κατά τον κανόνα τούτον πάσα δημοσία πολιτική, γενική ή ειδική, και πάσα διοικητική ή τεχνική παρέμβασις του κράτους εις το ανθρωπογενές και εις το φυσικό περιβάλλον δέον να έχει ενσωματώσει τα προσήκοντα κριτήρια προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, εκ των οποίων και δέον να διέπεται κατά πρώτον λόγον, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η αρχή της προλήψεως της βλάβης του περιβάλλοντος, η δε διά των κριτηρίων τούτων παρεχομένη προστασία να είναι πλήρης και αποτελεσματική. Μεταξύ των ευπαθών οικοσυστημάτων περιλαμβάνονται και οι ακτές και οι μικρές νήσοι. Οι τελευταίες χαρακτηρίζονται ιδίως από την προέχουσα ιδιότητά των ως απομονωμένων οικοσυστημάτων με αυξημένη ή μοναδική βιοποικιλότητα, μέγα ανάπτυγμα ακτών εν σχέσει προς την έκτασή των, την συναφή εξάρτηση εκ του θαλασσίου περιβάλλοντος και συνεπώς συνδεδεμένα τα με αιτίες ανθρωπογενή συστήματα (δημογραφικό, πολιτιστικό, κοινωνικοοικονομικό κ.λ.π.) προς άλληλα και προς την περιορισμένη φυσική των βάσιν, εις τρόπον ώστε να αποτελούν μικρόκοσμους με αυτοτέλεια και ενότητα αλλά και προδήλως εύθραυστη ισορροπία. Την αυτήν ευπάθεια εμφανίζει και το έτερον, μεγίστης αισθητικής αξίας, χαρακτηριστικό των μικρών νήσων που είναι η ενότης και η λιτή συμμετρία του φυσικού των τοπίου. Ένεκα της τοιαύτης ευπάθειας των, οι μικρές νήσοι αποσταθεροποιούνται ευκόλως από εξωγενείς παρεμβάσεις η δε ανάγκη προστασίας και επιβιώσεώς των αποτελεί φροντίδα και αυτού έτι του Διεθνούς Δικαίου του Περιβάλλοντος. Ούτω, οι διατάξεις της Agenda '21 διά την βιώσιμη ανάπτυξη των μικρών νήσων (Κεφάλαιο 6 φ. 17.124 και επόμενα) αναχωρούν από την διαπίστωσιν ότι αυτές είναι οικολογικά ευπαθείς και τρωτές και έχουν περιορισμένες επιλογές αναπτύξεως, η οποία δέον να συνδυάζεται με την διατήρηση της βιοποικιλότητας των και την βελτίωση της ποιότητος ζωής των κατοίκων (φ. 17.128). Οι μικρές νήσοι πρέπει να προσδιορίσουν και να παρακολουθούν την φέρουσα ικανότητά των (φ. 17.129) και να καταρτίζουν μακροπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα σχέδια βιώσιμου αναπτύξεως, τα οποία να δίδουν έμφαση εις την πολλαπλή χρήσιν των εγχωρίων πόρων των και να ενσωματώνουν την προστασία του περιβάλλοντος εις τον οικονομικό σχεδιασμό. Οφείλουν, ιδίως, να καθορίσουν το μέτρον διατηρήσεως της βιοποικιλότητας των, να αναθεωρήσουν τις μη βιώσιμες πρακτικές, να προαγάγουν την περιβαλλοντικά ήπια τεχνολογία διά την βιώσιμη ανάπτυξή των και να αποκλείσουν τις τεχνολογίες εκείνες που δημιουργούν απειλή διά το οικοσύστημά των (φ. 17.129). Σημειωτέον ότι, πέραν των γενικών αυτών ορισμών της Agenda' 21, σειρά προγραμμάτων του Ο.Η.Ε. αφορά εις τα ειδικότερα προβλήματα της βιώσιμου αναπτύξεως των μικρών νήσων (βλέπε Διακήρυξη Διεθνούς Διασκέψεως Barbados 1994, Πρόγραμμα INSULA κ.λ.π.) (βλέπε ΣΕ 2805/97).
4. Επειδή υπό το φως των ανωτέρω διατάξεων του Διεθνούς και του εσωτερικού Περιβαλλοντικού Δικαίου, δέον να κριθή και το θέμα της επιτρεπτής, ήτοι της βιώσιμου, οικιστικής αναπτύξεως των μικρών νήσων, το οποίον δέον μάλιστα να θεωρηθεί ότι συνιστά και την κυριότερη απειλή για την βιωσιμότητά των, εφ' όσον είναι κοινώς γνωστόν ότι επί των μικρών νήσων ασκούνται μέγιστες οικιστικές πιέσεις τόσον για την δημιουργίαν οικισμών β' κατοικίας όσον και για την τουριστική ανάπτυξη. Τοιουτοτρόπως το θέμα της βιώσιμου οικιστικής αναπτύξεως των μικρών νήσων να θεωρηθεί καίριο πρόβλημα της βιωσιμότητός των. Συμφώνως προς τους κανόνας που απορρέουν εξ αυτής της έννοιας της βιωσιμότητας, η οικιστική ανάπτυξις των μικρών νήσων είναι πάντοτε ήπια και συνδέεται αμέσως με την διατήρηση του παραδοσιακού χαρακτήρος αυτών και του νησιωτικού ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος και τοπίου. Προεχόντως δε η οικιστική ανάπτυξις δεν δύναται να παραβιάζει την φέρουσα ικανότητα των νήσων ως παραδοσιακών ανθρωπογενών συστημάτων και ευαίσθητων οικοσυστημάτων. Τούτο σημαίνει ότι οι οικιστικές πιέσεις για την απόκτηση α' και β' κατοικίας δέον, κατ' αρχήν, να απορροφώνται εντός του υπάρχοντος δικτύου οικισμών, και εφ' όσον τούτο δεν έχει υπερβεί τα όρια της φέρουσας ικανότητός του. Υφισταμένης της τοιαύτης δυνατότητας είναι ανεπίτρεπτος η ίδρυσις νέων οικισμών οιουδήποτε τύπου (α' ή β' κατοικίας). Εάν η δυνατότης αυτή έχει εξαντληθεί, εξεταστέα είναι εάν εν όψει της εξελίξεως του τοπικού δημογραφικού συστήματος υφίστανται εισέτι περιθώρια επεκτάσεως των υφισταμένων οικισμών, υπό την προϋπόθεση πάντοτε του σεβασμού των ορίων της φέρουσας ικανότητος αυτών. Εν τοιαύτη περιπτώσει, η απορρόφησις των οικιστικών πιέσεων δέον να γίνεται διά της χρήσεως του θεσμού της επεκτάσεως, όπου τούτο είναι επιτρεπτό, αποκλειόμενης πάντως της ιδρύσεως νέων οικισμών διά του θεσμού των συνεταιρισμών ή της ιδιωτικής πολεοδομήσεως (βλέπε ΠΕ 273/1998).
5. Επειδή, κατά ταύτα, οι διατάξεις του άρθρου 29 του νόμου 1947/1991 (ΦΕΚ 70/Α/1991) περί ιδιωτικής πολεοδομήσεως, ορθώς ερμηνευόμενες εν όψει των διατάξεων του άρθρου 24 του Συντάγματος και των ειρημένων υπερνομοθετικών αρχών περί βιώσιμου αναπτύξεως των μικρών νήσων και περί δη της οικιστικής τοιαύτης, δεν δύνανται να τύχουν εφαρμογής προκειμένου περί ιδρύσεως νέων οικισμών επί μικρών νήσων καθ' όσον άλλως θα ήσαν ανίσχυρες ως ευθέως αντικείμενες στο άρθρο 24 του Συντάγματος. Κατά συνέπειαν, διοικητικές πράξεις που εγκρίνουν την ίδρυση τοιούτων οικισμών κατ' επίκληση των διατάξεων αυτών είναι μη νόμιμες και ακυρωτέες.
6. Επειδή, εξ άλλου, ως προκύπτει εκ των στοιχείων του φακέλλου, για την περιοχήν των νήσων Άνδρου, Τήνου και Μυκόνου, έχει εκπονηθεί κατ' ανάθεση από την Διεύθυνση Χωροταξίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων Ειδική Χωροταξική Μελέτη για τον καθορισμό χρήσεων γης με στόχο την ανάπτυξη και την προστασία στα πλαίσια του κοινοτικού συμβουλίου ENVIREG. Οι προτάσεις της Μελέτης αυτής, καίτοι η πρώτη φάσις αυτής έχει ολοκληρωθεί ήδη από του έτους 1993, δεν έχουν εισέτι υλοποιηθεί διά της θεσμοθετήσεως των προτεινομένων ζωνών οικιστικού ελέγχου, ως έδει, κατ' επιταγήν του άρθρου 24 του Συντάγματος, πλην όμως η Μελέτη αυτή είναι, εν προκειμένω, ληπτέα υπ' όψιν ως περιέχουσα έγκυρα δεδομένα διά τον χωροταξικό σχεδιασμό της νήσου. Ειδικότερα, εις ότι αφορά τον τουρισμό - παραθερισμό, η Μελέτη αναγνωρίζει ότι:
{.. Ο τουρισμός με την μορφή κυρίως του παραθερισμού θα έχει σημαντική ανάπτυξη κατά τα επόμενα χρόνια στο νησί και θα καταλάβει σταδιακά μια σημαντική θέση στην τοπική οικονομία που μοιραία θα αφήσει τα ίχνη της στο χώρο, προκαλώντας αλλοίωση τόσο του φυσικού όσο και του ανθρωπογενούς (παραδοσιακού) περιβάλλοντος του νησιού". Επισημαίνεται δε περαιτέρω ότι ... αυτό που χαρακτηρίζει την συγκυρία είναι η αγορά μεγάλων εκτάσεων από άτομα ή ομάδες ατόμων με στόχο τη δημιουργία οργανωμένων συγκροτημάτων, με βάση το θεσμό της ιδιωτικής πολεοδόμησης... Οι τάσεις αυτές διαχέονται σε σημαντική έκταση, κυρίως του κεντρικού και βορείου τμήματος του νησιού, χωρίς να παρουσιάζουν συγκεντρώσεις σε συγκεκριμένα σημεία στα οποία θα μπορούσαμε προληπτικά να παρέμβουμε ...}
Προς αντιμετώπισιν του κινδύνου αλλοιώσεως της φυσιογνωμίας της νήσου εκ των τάσεων αυτών, η Μελέτη τονίζει την ιδιαίτερη σημασία που έχει για το νησί ο εντοπισμός, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός των περιβαλλοντικών ευαίσθητων περιοχών, προτείνει δε αφ' ενός μεν την θεσμοθέτηση ζωνών οικιστικού ελέγχου με συγκεκριμένες χρήσεις γης, αφ' ετέρου δε τον καθορισμό περιοχών προστασίας εκτός ζώνης οικιστικού ελέγχου, τις οποίες αναλυτικώς παραθέτει και περιγράφει. Ανεξαρτήτως, πάντως, των ανωτέρω, ειδικώς ως προς το θέμα της ιδρύσεως νέων οικισμών, η Μελέτη λαμβάνει σαφή θέσιν που τονίζει τα εξής:
{Οι ήδη υπάρχοντες οικισμοί (83 τον αριθμόν) μπορούν να απορροφήσουν τις αυξανόμενες ανάγκες για οικιστική χρήση είτε με μετατροπή παλαιών κτιρίων σε δευτερεύουσα κατοικία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, είτε με καινούργια κτίρια κάθε χρήσης.}
7. Επειδή, εν προκειμένω, ως προκύπτει εκ των στοιχείων του φακέλλου, διά μεν της υπ' αριθμόν 269/76/1996 αποφάσεως του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ενεκρίθη η χωροθέτηση και οικιστική καταλληλότης εκτάσεως ιδιοκτησίας ομάδος ιδιοκτητών, εμβαδού 955,2 στρεμμάτων, κειμένη εις την θέσιν Μουτζούρη Ρέμα Όρμου Πλατανιστού της Κοινότητος Βουρκωτής νήσου Άνδρου (νομού Κυκλάδων), διά δε της υπ' αριθμόν 68336/1998 αποφάσεως του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ενεκρίθησαν περιβαλλοντικοί όροι διά την ίδρυση ιδιωτικού παραθεριστικού οικισμού πληθυσμιακής δυνατότητας 2.000 κατοίκων περίπου με την επωνυμία Παραθεριστικός Οικισμός Οικιστικής Ενωσης Εκπαιδευτικών εις την ανωτέρω έκταση. Η έκτασις αυτή περιλαμβάνει έξι θύλακες δασικών εκτάσεων, έξι έως 7 ρέματα, δύο εκ των οποίων έχουν συνεχή ροή καθ' όλον το έτος, το δε μεγαλύτερο τμήμα αυτής παρουσιάζει μεγάλες κλίσεις, άνω του 30 - 40%. Εξ άλλου, η έκτασις δεν συμπεριλαμβάνεται μεν εις τον Εθνικό Κατάλογο προστασίας της Φύσεως NATURA 2000, ευρίσκεται όμως εντός των ορίων της περιοχής του Επιστημονικού Καταλόγου.
8. Επειδή, υπό τα δεδομένα ταύτα, οι προσβαλλόμενες πράξεις, διά των οποίων ενεκρίθη η ίδρυσις νέου οικισμού διά του θεσμού της ιδιωτικής πολεοδομήσεως εις την μικράν νήσο των Κυκλάδων Άνδρου δεν ευρίσκουν έρεισμα επί των διατάξεων του άρθρου 29 του νόμου 1947/1991, κατά την συνταγματική αυτού ερμηνεία, και δέον να ακυρωθούν κατά τον βασίμως προβαλλόμενο λόγον ακυρώσεως, παρελκούσης ως αλυσιτελούς της έρευνας των λοιπών λόγων ακυρώσεως.
Δια ταύτα
Δέχεται την υπό κρίσιν αίτηση.
Ακυρώνει:
α) την υπ' αριθμόν 269/1996 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων περί εγκρίσεως χωροθετήσεως και οικιστικής καταλληλότητας της εκτάσεως ιδιοκτησίας ομάδος ιδιοκτητών εις την θέσιν Μουτζούρη Ρέμα Όρμου Πλατανιστού κοινότητος Βουρκωτής νήσου Άνδρου (νομού Κυκλάδων),
β) την υπ' αριθμόν 68336/1998 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων περί εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων διά την ίδρυση ιδιωτικού παραθεριστικού οικισμού υπό την επωνυμία Παραθεριστικός Οικισμός Οικιστικής Ενωσης Εκπαιδευτικών εις την ανωτέρω έκταση, κατά τα στο αιτιολογικό.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.
Επιβάλλει εις βάρος του Δημοσίου την δικαστική δαπάνη της αιτούσης εκ δραχμών 14.000.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 17-02-1999 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 06-05-1999.