|
(άρθρο 61 παράγραφος 5 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος, άρθρο 3 του νόμου 651/1977, άρθρο 7 του νόμου 720/1977, άρθρο 17 πλην των δύο τελευταίων εδαφίων της παραγράφου 12 του νόμου 1337/1983, άρθρο 8 παράγραφοι 10, 11 και 12 του νόμου 1512/1985, άρθρο 13 παράγραφος 7 του νόμου 1647/1986, άρθρο 5 παράγραφος 7 περιπτώσεις α, β και γ του νόμου 2052/1992, άρθρο 3 παράγραφοι 13, 14 και 15 του νόμου 2242/1994)
1. Τα αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές εν γένει που ανεγείρονται μετά την 31-01-1983 εντός ή εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή οικισμών που υπάρχουν πριν από το έτος 1923 καθώς και όσα δεν εξαιρούνται σύμφωνα με το άρθρο 386 κατεδαφίζονται υποχρεωτικά από τους κύριους ή συγκυρίους τους, έστω και αν έχει αποπερατωθεί η κατασκευή ή αν το κτίσμα κατοικείται ή χρησιμοποιείται με οποιοδήποτε τρόπο.
2. Εκτός από την κατεδάφιση επιβάλλεται:
α) πρόστιμο ανέγερσης αυθαιρέτου
β) πρόστιμο διατήρησης αυθαιρέτου
Τα πρόστιμα της παραγράφου αυτής, καθώς και οι λοιπές συνέπειες των επόμενων παραγράφων, δεν εφαρμόζονται σε κτίσματα ή κατασκευές, οι οποίες ανεγείρονται με οικοδομικές άδειες που εκδίδονται, σύμφωνα με διατάξεις, οι οποίες κρίνονται αντισυνταγματικές με δικαστικές αποφάσεις και για το λόγο αυτό ακυρώνονται.
3. Το κατά την περίπτωση (α) της προηγούμενης παραγράφου πρόστιμο επιβάλλεται εφάπαξ.
Το πρόστιμο της περίπτωσης (β) της ίδιας παραγράφου 2 επιβάλλεται και οφείλεται για όλο το χρόνο που υπάρχει το αυθαίρετο από την ανέγερσή του μέχρι την κατεδάφισή του. Το πρόστιμο αυτό, για μεν το πρώτο έτος, κατά το οποίο λαμβάνει γνώση η αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία για την ύπαρξη αυθαιρέτου, καθώς και για τα τυχόν προηγούμενα έτη έναρξής του, υπολογίζεται και βεβαιώνεται με βάση την αξία του αυθαιρέτου, όπως αυτή προσδιορίζεται με τα προεδρικά διατάγματα της παραγράφου 8 του επόμενου άρθρου του παρόντος κεφαλαίου, ενώ για καθένα από τα επόμενα έτη επαναβεβαιώνεται, αφού αναπροσδιοριστεί με προσαύξηση του προστίμου του εκάστοτε προηγούμενου έτους κατά 20%. Το ποσοστό της προσαύξησης αυτής μπορεί να μεταβάλλεται ανά διετία, με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Δεν μπορεί όμως σε καμία περίπτωση να οριστεί μικρότερο του 10%.
4. Υπόχρεοι για την καταβολή των προστίμων είναι οι κύριοι ή συγκύριοι του αυθαιρέτου που ευθύνονται ο καθένας για την καταβολή ολόκληρου του προστίμου. Σε περίπτωση εκτέλεσης εργασιών με το σύστημα της οικοδόμησης επί αντιπαροχή τα πρόστιμα επιβάλλονται σε βάρος των επί αντιπαροχή κατασκευαστών που ευθύνεται ο καθένας για την καταβολή ολόκληρου του προστίμου.
Σε περίπτωση εκτέλεσης εργασιών από νομέα, κάτοχο η επικαρπωτή τα πρόστιμα επιβάλλονται σε όλους και ο καθένας είναι υπεύθυνος για την καταβολή ολόκληρου του προστίμου.
5. Η αρμόδια πολεοδομική αρχή μπορεί και αυτεπάγγελτα να προβαίνει στην κατεδάφιση του αυθαιρέτου.
Στην περίπτωση αυτή τα έξοδα κατεδάφισης που μπορεί να προσδιορίζονται και κατ' αποκοπή, με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων καταλογίζονται σε βάρος των κατά την προηγούμενη παράγραφο υπόχρεων.
6. Με τα προεδρικά διατάγματα της παραγράφου 8 του επόμενου άρθρου ορίζονται ο τρόπος και η διαδικασία εκτίμησης της αξίας του αυθαιρέτου, το ύψος του προστίμου, ο τρόπος βεβαίωσής τους για κάθε χρόνο που μπορεί να γίνεται σε δόσεις και μηχανογραφικά, η είσπραξή τους, η απόδοσή τους στο Ειδικό Ταμείο Εφαρμογής Ρυθμιστικών και Πολεοδομικών Σχεδίων, τα θέματα αναπροσαρμογής της αξίας και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.
7. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, καθορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις, η διαδικασία διαπίστωσης και ο χαρακτηρισμός του αυθαιρέτου, ο τρόπος κατεδάφισης, η διαδικασία εκκένωσης του αυθαιρέτου, η τύχη των υλικών, των παραρτημάτων, των κινητών πραγμάτων που υπάρχουν μέσα στο αυθαίρετο, για τα οποία δεν δημιουργείται καμία ευθύνη του Δημοσίου, των οργάνων ή των με οποιοδήποτε τρόπο προστηθέντων προσώπων, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή του άρθρου αυτού.
8. Οι ιδιοκτήτες ή εντολείς κατασκευής αυθαιρέτων, οι μηχανικοί που συντάσσουν τη μελέτη ή έχουν την επίβλεψη του έργου και οι εργολάβοι κατασκευής του τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι μηνών ή με χρηματική ποινή από 500.000 δραχμές μέχρι 5.000.000 δραχμές ανάλογα με την αξία του αυθαίρετου έργου και το βαθμό υποβάθμισης του φυσικού ή πολιτιστικού περιβάλλοντος.
Αν η πιο πάνω πράξη έχει γίνει από αμέλεια, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης μέχρι ένα χρόνο ή με χρηματική ποινή από 200.000 δραχμές μέχρι 2.000.000 δραχμές. Σε περιπτώσεις απλών υπερβάσεων άδειας κατασκευής μπορεί να επιβληθεί ποινή μειωμένη.
Σε περίπτωση εκτέλεσης εργασιών δόμησης (άρθρο 329), χωρίς οικοδομική άδεια ή κατά παράβαση αυτής, στα ρέματα, στους βιότοπους, στα παραλιακά δημόσια κτήματα και στους αρχαιολογικούς χώρους, εκτός από την κατά τις προηγούμενες παραγράφους επιβολή των προστίμων και της κατεδάφισης των αυθαιρέτων, τα πρόσωπα του πρώτου εδαφίου της παραγράφου αυτής τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον 1 χρόνου και με χρηματική ποινή από 2.000.000 δραχμές μέχρι 5.000.000 δραχμές. Μετατροπή της ποινής της φυλάκισης σε χρηματική, καθώς και η αναστολή της εκτέλεσής της δεν επιτρέπεται. Η άσκηση έφεσης δεν αναστέλλει την εκτέλεση της απόφασης.
Ειδικότερα η πιο πάνω ευθύνη επιμερίζεται με τις ακόλουθες διακρίσεις:
α) στον κύριο, στο νομέα ή επικαρπωτή του ακινήτου. Σε περίπτωση ανέγερσης κτιρίου με το σύστημα της αντιπαροχής υπεύθυνο πρόσωπο για την εφαρμογή των διατάξεων του νόμου αυτού είναι ο κατασκευαστής.
β) στο γενικό εργολάβο του έργου ή στους ειδικούς εργολάβους που εκτελούν τις διάφορες εργασίες, εφόσον δεν εφαρμόζουν τις σχετικές μελέτες που έχουν εγκριθεί ή δεν ακολουθούν τις γραπτές οδηγίες του επιβλέποντα τεχνικού ή εκτελούν εργασίες χωρίς να υπάρχουν άδειες ή εγκεκριμένες μελέτες.
γ) στον τεχνικό ή στους τεχνικούς που αναλαμβάνουν τη μελέτη του έργου ή των εγκαταστάσεων εφόσον περιέχονται σ' αυτή στοιχεία ή σχέδια απεικόνισης της υπάρχουσας κατάστασης που παραπλανούν Την αρμόδια για τη χορήγηση αδειών πολεοδομική υπηρεσία.
δ) στον τεχνικό ή στους τεχνικούς που αναλαμβάνουν την επίβλεψη του έργου ή των εγκαταστάσεων εφόσον δεν εφαρμόζουν τις σχετικές μελέτες που έχουν εγκριθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες ή εφ' όσον αναλαμβάνουν την επίβλεψή τους χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητες άδειες και οι εγκεκριμένες μελέτες. Η ευθύνη του επιβλέποντος υπάρχει για όλο το χρονικό διάστημα της ανέγερσης του κτιρίου μέχρι την αποπεράτωσή του ή μέχρι τον τελικό έλεγχο από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία ή μέχρι τη λήξη του χρόνου που ισχύει η άδεια, εφόσον δεν υποβάλλει στην αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία σχετική δήλωση διακοπής της επίβλεψης.
9. Στους μηχανικούς και εργολάβους του πρώτου εδαφίου της προηγούμενης παραγράφου, ανεξάρτητα από την ποινική τους δίωξη, επιβάλλεται προσωρινή ή οριστική αφαίρεση της άδειας άσκησης του επαγγέλματός τους από την αρμόδια διοικητική αρχή.
10. Πριν από την κατεδάφιση των κατεδαφιστέων αυθαιρέτων του άρθρου αυτού δεν επιτρέπεται: α) η μεταβίβασή τους ή η σύσταση εμπραγμάτων δικαιωμάτων σ' αυτά ή στο οικόπεδο, πάνω στο οποίο κατασκευάστηκαν. Κάθε μεταβίβαση που γίνεται κατά παράβαση των παραπάνω θεωρείται αυτοδίκαια και εξαρχής άκυρη, β) η σύνδεσή τους με τα δίκτυα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος ύδρευσης, αποχέτευσης και τηλεπικοινωνιών.
11. Ειδικά για την περίπτωση αυθαιρέτων που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 386, αλλά έχουν ανεγερθεί μετά τη 10-12-1981, επιβάλλεται και το πρόστιμο της παραγράφου 2 περίπτωση β του άρθρου αυτού επιπλέον από την ειδική εισφορά αυθαιρέτων του επόμενου άρθρου. Το πρόστιμο στην περίπτωση αυτή υπολογίζεται μέχρι την κρίση για το συγκεκριμένο αυθαίρετο, σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 387 για τα εντασσόμενα σε πολεοδομικά σχέδια ή μέχρι την οριστική κρίση τους κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 386 για τα υπόλοιπα. Το πρόστιμο αυτό είναι ανεξάρτητο από την ειδική εισφορά αυθαιρέτων και τις καταβολές που γίνονται κατά την υποβολή των δηλώσεων.
12. Σε κάθε δικαιοπραξία, που συντάσσεται μετά την 14-03-1983 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου 1337/1983) και έχει ως αντικείμενο μεταβίβαση κτίσματος, αναφέρεται στο πωλητήριο συμβόλαιο ο αριθμός της άδειας οικοδόμησης του κτίσματος αυτού και επισυνάπτεται κυρωμένο αντίγραφό της, εφόσον το κτίσμα οικοδομήθηκε μετά την παραπάνω ημερομηνία. Αν το μεταβιβαζόμενο κτίσμα έχει ανεγερθεί πριν από την 14-03-1983, επισυνάπτεται υπεύθυνη δήλωση των δικαιοπρακτούντων που συντάσσεται κατά το νόμο 1599/1986, ότι το μεταβιβαζόμενο έχει ανεγερθεί πριν από την παραπάνω ημερομηνία.
Εάν οι δικαιοπρακτούντες δηλώνουν ή βεβαιώνουν εν γνώσει τους ψευδή γεγονότα σε σχέση με τα παραπάνω, τιμωρούνται με την ποινή που προβλέπεται στο νόμο 1599/1986. Οι συμβολαιογράφοι που συντάσσουν συμβόλαια, κατά παράβαση των διατάξεων της παραγράφου αυτής, οι δικαιοπρακτούντες, οι μεσίτες που μεσολαβούν, οι υποθηκοφύλακες που μεταγράφουν, οι δικηγόροι που παρίστανται σε τέτοια συμβόλαια, τιμωρούνται με τις ποινές του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 8 του παρόντος άρθρου ή με τις ποινές του δευτέρου εδαφίου εάν η πράξη μεταβίβασης ακινήτου με κτίσματα ή άλλες εγκαταστάσεις επισυνάπτεται υπεύθυνη δήλωση των δικαιοπρακτούντων σύμφωνα με το νόμο 1599/1986, ότι το μεταβιβαζόμενο ακίνητο δεν βρίσκεται σε ρέμα, σε αιγιαλό, σε ζώνη παραλίας, σε βιότοπο, σε δημόσιο κτήμα και σε αρχαιολογικό χώρο. Εάν από τη δήλωση προκύπτει ότι το μεταβιβαζόμενο ακίνητο βρίσκεται στις παραπάνω περιοχές, απαγορεύεται η σύνταξη του σχετικού συμβολαίου. Οι συμβολαιογράφοι που συντάσσουν συμβόλαια κατά παράβαση της διάταξη αυτής. οι δικαιοπρακτούντες, οι μεσίτες που μεσολαβούν, οι δικηγόροι που παρίστανται σε τέτοια συμβόλαια και οι υποθηκοφύλακες που μεταγράφουν αυτά τιμωρούνται με τις ποινές που αναφέρονται στην παράγραφο 8.
13. Κάθε φορά που κατά την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών διαπιστώνεται ότι δεν έχει τοποθετηθεί στο εργοτάξιο η πινακίδα που προβλέπεται από την παράγραφο 2 του άρθρου 335 επιβάλλεται πρόστιμο 20.000 δραχμών στον ιδιοκτήτη, που εισπράττεται και αποδίδεται στο Ειδικό Ταμείο Εφαρμογής Ρυθμιστικών και Πολεοδομικών Σχεδίων ή στο δήμο, εφόσον ασκεί αρμοδιότητες πολεοδομικών εφαρμογών, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 61 του νόμου 947/1979. Με απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων μπορεί να αναπροσαρμόζεται το πρόστιμο των 20.000 δραχμών. Με ανάλογη απόφαση καθορίζεται επίσης η διαδικασία και ο τρόπος επιβολής είσπραξης και απόδοσης του προστίμου και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια.
14. Για κατασκευές που γίνονται κατά παράβαση των κειμένων διατάξεων σε κοινόχρηστους χώρους, την ευθύνη της πληρωμής των δαπανών κατεδάφισης των αυθαιρέτων και των ζημιών που προκλήθηκαν έχει αυτός που έδωσε εντολή για την εκτέλεση του έργου και ο ωφελούμενος από το έργο αυτό.
15. Τα υλικά, μηχανήματα, οχήματα και εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την εκτέλεση αυθαίρετων κατασκευών, όπως αυτές προσδιορίζονται στο προηγούμενο άρθρο, σε οποιονδήποτε και αν ανήκουν κατάσχονται από τα αστυνομικά όργανα και αφαιρούνται αφού συνταχθεί σχετική έκθεση και ενημερωθεί οπωσδήποτε η αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία. Με την καταδικαστική απόφαση του ποινικού δικαστηρίου τα κατασχεθέντα δημεύονται. Η εκποίηση αυτών γίνεται με πλειοδοτική δημοπρασία στο δημοτικό ή κοινοτικό κατάστημα του τόπου κατάσχεσης από τριμελή επιτροπή δημοσίων υπαλλήλων που διορίζονται από τον αρμόδιο εισαγγελέα. Η δημοπρασία ανακοινώνεται με έγγραφο της επιτροπής που τοιχοκολλείται στο δημοτικό ή κοινοτικό κατάστημα, δέκα ημέρες πριν από τη δημοπρασία.
16. Από τις συνέπειες της προηγούμενης παραγράφου απαλλάσσεται ο κύριος των μηχανημάτων, οχημάτων και εργαλείων, εάν αυτός δεν ανήκει στα πρόσωπα της παραγράφου 8 του παρόντος άρθρου και επί πλέον κατέχει δήλωση του κυρίου του έργου ή αυτού που ανέλαβε την επίβλεψη τεχνικού περί σύννομης κατασκευής του έργου, μαζί με αντίγραφο της σχετικής αδείας, όπου αυτή απαιτείται. Η δήλωση συντάσσεται στο έντυπο του νόμου 1599/1986. Τυχόν ψευδής δήλωση επιφέρει όλες τις συνέπειες του νόμου αυτού, παρά το ότι δεν απευθύνεται σε δημόσια αρχή.
17. Ανεξάρτητα από τις συνέπειες που προβλέπονται στην παραπάνω παράγραφο 15, για τα μηχανήματα και τα οχήματα που χρησιμοποιούνται για την εκτέλεση αυθαίρετων κατασκευών, αφαιρείται οπωσδήποτε η άδεια κυκλοφορίας σε οποιονδήποτε και αν ανήκει αυτή. Η αφαίρεση της άδειας γίνεται αμέσως μόλις διαπιστωθεί η παράβαση από το αρμόδιο αστυνομικό όργανο. Η χρονική διάρκεια αφαίρεσης της άδειας κυκλοφορίας καθορίζεται με απόφαση της αρμόδιας αρχής που χορηγεί την άδεια και δεν μπορεί να είναι μικρότερη των τριών μηνών ούτε μεγαλύτερη των δύο ετών. Η αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία μαζί με την πρόταση για το χρόνο αφαίρεσης της άδειας κυκλοφορίας κοινοποιεί στην αρμόδια αρχή για την έκδοση της απόφασης αφαίρεσης της άδειας κυκλοφορίας και τη σχετική έκθεση των αρμόδιων αστυνομικών οργάνων.