ΝΣΚ 909/1986
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 909/1986 (21-11-1986)
Αριθμός Ερωτήματος: Ν.1218/520/1986 Υπουργείου Οικονομίας / Διεύθυνσης Δημοσίων Κτημάτων / Τμήμα Β.
Περίληψις: Δικαίωμα του ιδιοκτήτου ακινήτου, εμπίπτοντος εις την λωρίδα παραλίας, προς οικοδόμηση κ.λ.π. επ' αυτού, μεταξύ του χρόνου κηρύξεως της σχετικής προς δημιουργίαν παραλίας απαλλοτριώσεως και του χρόνου συντελέσεως της τελευταίας ταύτης, μετά την ισχύ του άρθρου 23 παράγραφος 5 του νόμου 1337/1983.
Δια του υπ' αριθμόν 1218/520/1986 εγγράφου του Υπουργείου Οικονομικών / Διευθύνσεως Δημοσίων Κτημάτων / Τμήμα Β' τίθεται το ερώτημα, αν η διάταξις του άρθρου 23 παράγραφος 5 του νόμου 1337/1983, δια της οποίας αντικαταστάθηκε η παράγραφος 1 του άρθρου 5 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940, αποτελεί τροποποίηση της παραγράφου 5 του άρθρου 6 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940 δηλαδή αν στην ζώνη παραλίας (λωρίδα γης που δεν επιτρέπεται να οικοδομηθεί) απαγορεύεται η οικοδόμηση, δενδροφύτευση ή εκτέλεση οποιουδήποτε έργου κατά τον χρόνο που μεσολαβεί από τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της σχετικής απόφασης δημιουργίας της μέχρι την ολοκλήρωση της απαλλοτριωτικής διαδικασίας (με την οποία το Δημόσιο αποκτά κυριότητα επί των ιδιωτικών εκτάσεων που περιλαμβάνονται σ' αυτή) και αν το Δημόσιο έχει υποχρέωση να λαμβάνει μέτρα κατά των διενεργούντων τις πιο πάνω πράξεις (σημείωση: οικοδόμηση, δενδροφύτευση κ.λ.π.) στο χώρο αυτό κατά το προαναφερόμενο χρονικό διάστημα.
Ι. Α. Ο περί αιγιαλού και παραλίας αναγκαστικός νόμος 2344/1940 όριζε:
α) εις το άρθρο 5 ότι:
{1. Όπου ο αιγιαλός λόγω της φύσεως της συνεχόμενης ξηράς δεν δύναται να εξυπηρετήσει τον κατά το άρθρο 7 του παρόντος νόμου σκοπόν, επιτρέπεται η διαπλάτυνσις τούτου προστιθεμένης λωρίδας γης ανοικοδόμητου εκ της παρακείμενης ξηράς μέχρι πλάτους 20 m, ήτις άρχεται από της γραμμής της μέσης στάθμης του αιγιαλού.
2. Η κατά την προηγούμενη παράγραφο προσαυξάνουσα τον αιγιαλό λωρίδα γης καλείται στον παρόν νόμο παραλία.}
β) εις το άρθρο 6 (όπως τροποποιήθηκε δι' άρθρου 13 του νόμου [Ν] 1078/1980), ότι:
{1. Η οριογραμμή της κατά το προηγούμενον άρθρον παραλίας καθορίζεται υπό της κατά το άρθρο 2 Επιτροπής και χαράσσεται επί του αυτού κατά το άρθρο 2 διαγράμματος δια κίτρινης γραμμής.
2. Η κατά το άρθρο 5 του παρόντος νόμου διαπλάτυνσις του αιγιαλού και η δημιουργία παραλίας γίνεται δι' αποφάσεως του Υπουργού Οικονομικών, επικυρούσης, κατόπιν συμφώνου γνωμοδοτήσεως του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, την έκθεση της Επιτροπής μετά του διαγράμματος. Από της δημοσιεύσεως δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως της ανωτέρω αποφάσεως, μετά της εκθέσεως και του διαγράμματος, θεωρείται οριστικώς καθορισθείσα η παραλία...
4. Η ζώνη της παραλίας θεωρείται ως παραλιακή οδός η πρασιά αν η οδός ανοιχθεί εσώτερο... έχουν δ' επί ταύτης κατ' αναλογίαν εφαρμογήν δια την απαλλοτρίωση των καταλαμβανόμενων υπ' αυτής ακινήτων οι διατάξεις των άρθρων 30, 31, 32, 33, 35 και 36 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος, ως τροποποιήθηκε δια του άρθρου 6 του νόμου 5269/1931, των κυρίων των παραλιακών κτημάτων όντων υπόχρεων να συνεισφέρουν προς δημιουργίαν της παραλίας δια της υπ' αυτών αποζημιώσεως ζώνης μέχρι πλάτους 10 m, ως ωφελουμένων εκ της δημιουργίας της παραλίας...
5. Από της δημοσιεύσεως της κατά την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου αποφάσεως περί δημιουργίας της παραλίας, οι κύριοι των υπό ταύτης καταλαμβανόμενων κτημάτων θεωρούνται ότι έλαβαν γνώσιν τούτου και οφείλουν επί διετία να μη προβούν εις έργα ανοικοδομήσεως, δενδροφύτευσης και άλλα καθιστώντα επιζήμια εις το Δημόσιον την απαλλοτρίωση. Η τυχόν παρά την απαγόρευση ανοικοδόμησις ή δενδροφύτευση ή δημιουργία επί της παραλίας άλλων έργων θεωρείται γενομένη επί σκοπώ παρεμποδίσεως της δημιουργίας της παραλίας και τα έργα ταύτα δεν αποζημιώνονται κατά την επακολουθούσαν διαδικασίαν της απαλλοτριώσεως...}
Β. Δια του άρθρου 23 παράγραφος 5 του νόμου 1337/1983 η ως άνω παράγραφος 1 του άρθρου 5 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940 αντικαταστάθηκε ως εξής:
{Όπου ο αιγιαλός δεν μπορεί λόγω της φύσεως της συνεχόμενης ξηράς να εξυπηρετήσει το σκοπό που αναφέρεται στο άρθρο 7 του νόμου αυτού, επιτρέπεται η διαπλάτυνσή του με την πρόσθεση λωρίδας γης που δεν επιτρέπεται να οικοδομηθεί από την παρακείμενη ξηρά μέχρι πλάτους 50 m, που αρχίζει από το προς την ξηρά όριο του αιγιαλού.}
ΙΙ. Κατά την συζήτησιν διατυπώθηκαν δύο γνώμες:
Α. Κατά την πλειοψηφήσασα γνώμη (των Ε. Κουρτικάκη, Ε. Οικονόμου, Β. Ρεντζεπέρη, Α. Παπαντωνόπουλου, Α. Χρυσανθακόπουλου, Μ. Βεκρή, Δ. Διαμαντοπούλου, Π. Κυριαζή, Ν. Ρήγα, Κ. Παπακώστα, Δ. Ράπτη, Β. Κολοβού, Ρ. Αντωνακόπουλου, Β. Παπαχρήστου, - ήτοι ψήφοι 14 -):
Είναι σαφέστατο ότι δια της ως άνω διατάξεως του νόμου 1337/1983 επήλθε τροποποίησις του αναγκαστικού νόμου 2344/1940 ΜΟΝΟΝ ως προς το πλάτος το οποίον δύναται, κατ' ανώτατον όριον, να έχει η παραλία, ορισθέντος εις 50 m έναντι των 20 m της αρχικής διατάξεως τούτου και ως προς την αφετηρία μετρήσεως αυτής.
Κατά τα λοιπά τόσον η διάταξις του άρθρου 5, όσον και η διάταξις του άρθρου 6 του ως άνω αναγκαστικού νόμου, ως ίσχυε μέχρι του νόμου 1337/1983, παρέμειναν απολύτως ως είχαν κατά περιεχόμενον και έννοια, δοθέντος ότι η ανοικοδόμητος παραλία και κατά την αντικατασταθείσα διάταξη ήταν η λωρίδα εις την οποίαν δεν επιτρεπόταν να ανεγερθεί οικοδομή μετά την συντέλεση της απαλλοτριώσεως της σχετικής εκτάσεως και όχι προ ταύτης, αλλά και οι απλές υποχρεώσεις των ιδιοκτητών της απαλλοτριωθείσης (και μη εισέτι μεταβιβασθείσης εις τον υπέρ ου η απαλλοτρίωσις) εκτάσεως παρέμειναν άθικτοι υπό της ως άνω διατάξεως του νόμου 1337/1983.
Ειδικότερα, είναι σαφέστατο ότι, δια της ως άνω παραγράφου 5 του άρθρου 6 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940 και εν όψει του εκ του συνόλου των λοιπών ως άνω διατάξεων του αυτού νόμου προκύπτοντος στοιχείου ότι, η διάταξις αυτή αναφέρεται εις την μην συντελεσθείσα απαλλοτρίωση των κτημάτων που εμπίπτουν στη λωρίδα της παραλίας, δημιουργείται υποχρέωσις των ιδιοκτητών των ακινήτων τούτων να μη προβούν επί διετία από της κηρύξεως της τοιαύτης απαλλοτριώσεως εις επενέργειας επί των απαλλοτριούμενων, που επιφέρει αύξηση της αξίας αυτών εις βάρος, βεβαίως, των συμφερόντων του Δημοσίου, βαρυνομένου δια της τιμής μονάδος αποζημιώσεως αυτών.
Η διάταξις έχει έννοια και σκοπόν ανάλογο της διατάξεως του άρθρου 13 παράγραφος 2 εδάφιο β' του νομοθετικού διατάγματος 797/1971 περί αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, ορίζοντος, ως προς την διάγνωση της πραγματικής αξίας του απαλλοτριωθέντος και της αυξήσεως αυτής μετά την δημοσίευση της απαλλοτριωτικής πράξεως, ότι ωσαύτως, δεν υπολογίζεται ανατίμησις, προερχομένη εξ ενεργειών του ιδιοκτήτου επί του απαλλοτριούμενου.
Η διαφορά μεταξύ των δύο διατάξεων έγκειται μόνον εις το πλαίσιον της διετίας από της κηρύξεως της απαλλοτριώσεως, εντός του οποίου, κατά την διάταξη του αναγκαστικού νόμου 2344/1940, υφίσταται η ως άνω υποχρέωσις του ιδιοκτήτου.
Ταύτα βεβαίως συμπληρώνεται δια της γενομένης δεκτής ερμηνείας ότι, η κήρυξις της απαλλοτριώσεως κατά τις περί σχεδίου πόλεως διατάξεις, εις τις οποίες, ως προκύπτει εκ της διατάξεως της παραγράφου 4 του άρθρου 6 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940, γίνεται παραπομπή και δια την απαλλοτρίωση προς δημιουργίαν παραλίας, θεωρείται γενομένη από της δημοσιεύσεως του εγκεκριμένου σχεδίου, εν προκειμένω, επομένως, από της δημοσιεύσεως της περί δημιουργίας παραλίας αποφάσεως του Υπουργού Οικονομικών (άρθρο 6 παράγραφος 2 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940).
Των διατάξεων τούτων του άρθρου 6 παράγραφοι 1 έως 5 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940 η έννοια είναι πρόδηλος και μοναδική, ότι: Κατά το χρονικόν διάστημα από της δημοσιεύσεως της υπουργικής αποφάσεως περί ορισμού της παραλίας, και επί διετία από ταύτης, οι κύριοι των δια της ούτω οριζόμενης λωρίδας της παραλίας καταλαμβανόμενων ακινήτων οφείλουν να μην επαυξάνουν την αξίαν αυτών δια των εις την διάταξη ταύτη αναφερομένων επενεργειών και ότι αν παρά ταύτα πράξουν αντιθέτως δεν αποζημιώνονται κατά το ποσόν καθ' ο δια των επενεργειών τούτων επήλθε η αύξησις της αξίας των απαλλοτριωθησομένων ακινήτων των. Η ρύθμισις αυτή, προκύπτουσα εκ των αρχικών διατάξεων του αναγκαστικού νόμου 2344/1940, εξ ουδενός στοιχείου δύναται να συναχθεί ότι μετεβλήθη εκ του ότι δια του νόμου 1337/1983 αντικαταστάθηκε η παράγραφος 1 του άρθρου 5 του ως άνω αναγκαστικού νόμου μόνον ως προς το ανώτατον όριον πλάτους της λωρίδας της παραλίας και την αφετηρία μετρήσεως της λωρίδας αυτής.
ΙΙΙ. Επειδή δε δια της παραγράφου 5 του άρθρου 6 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940, και ανεξαρτήτως των όσων τυχόν γίνονται δεκτά επί ερμηνείας πολεοδομικών διατάξεων, περί ων δεν πρόκειται ενταύθα, δεν ορίζεται ότι δια τα ανεγερθησόμενα κτίσματα και τις άλλες επενέργειες των ιδιοκτητών, μέχρι συντελέσεως της απαλλοτριώσεως επί της λωρίδας της παραλίας, δεν χορηγείται άδεια των αρμοδίων αρχών, οίον της πολεοδομικής υπηρεσίας, αλλά ότι μόνον θεωρούνται οι επενέργειες αυτές ως γινόμενες επί ίδιο οικονομικό κίνδυνο υπό του ιδιοκτήτου της λωρίδας ταύτης, υπό την έννοια και μόνον ότι αν γίνουν εντός διετίας από της κηρύξεως της απαλλοτριώσεως, χάριν της παραλίας, απλώς δεν αποζημιώνονται, η διοίκησις - το Δημόσιον - δεν έχει υποχρέωσιν, αλλά ουδέ δικαίωμα να παρεμποδίσει δικαστικώς ή εξωδίκως την μη εφαρμογήν της ως άνω επιταγής του νόμου εις τους ιδιοκτήτες των απαλλοτριούμενων ακινήτων, καθ' όσον μη συντελεσθείσης της απαλλοτριώσεως, αυτοί είναι κύριοι, δικαιούμενοι και κατά το Σύνταγμα να χρησιμοποιούν και εκμεταλλεύονται κατά τον εις πάντα κύριον αναγνωριζόμενο τρόπο τα ακίνητά των, φέροντες απλώς τον κίνδυνο να μην αποζημιωθούν δια την επαύξηση της αξίας των απαλλοτριούμενων (εφ' όσον έγινε δεκτό ότι επί απαλλοτριώσεων γενικώς είναι συνταγματικός ο συγκεκριμένος ούτος περιορισμός της ιδιοκτησίας).
IV. Κατά την μειοψηφήσασα γνώμη (των Δ. Παπανικολάου, Γ. Σγουρίτσα, Ε. Σαρακηνού, Α. Καμπίτση, Ν. Τριανταφύλλου, Λ. Παπίδα, Ε. Κορουγένη, Δ. Παπαπετροπούλου, Α. Κομισοπούλου, Π. Καμαρινέα - ψήφοι 10), πρέπει να γίνει δεκτό ότι, η δια της παραγράφου 5 του άρθρου 6 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940 τασσομένη υποχρέωσις των ιδιοκτητών της δια την δημιουργίαν παραλίας απαλλοτριούμενης λωρίδας, όπως από της κηρύξεως της απαλλοτριώσεως μέχρι της συντελέσεώς της, μη επενεργούν επ' αυτής, έχει την έννοια ότι αυτοί δεν δικαιούνται ν' ανεγείρουν εν αυτή οικοδομές και να επενεργούν κατ' άλλον τρόπο που επαυξάνει την αξίαν της, υπό την έννοια ότι οι αρμόδιες αρχές δεν επιτρέπεται να χορηγούν εις αυτούς άδεια π.χ. οικοδομής, αλλά και αν ενεργούν αυτοί αυθαιρέτως, δικαιούνται να τους παρεμποδίσουν δια παντός εξωδίκου ή δικαστικού υπό της νομοθεσίας προβλεπομένου κατά περίπτωσιν μέτρου. Αυτήν την έννοια έχει και η εν άρθρο 23 παράγραφος 5 του νόμου 1337/1983 φράσις που δεν επιτρέπεται να οικοδομηθεί.
IV. Όθεν, η κατά πλειοψηφία προσήκουσα απάντησις εις τα τεθέντα ερωτήματα είναι ότι, και μετά την δι' άρθρου 23 παράγραφος 5 του νόμου 1337/1983 αντικατάστασιν της παραγράφου 1 του άρθρου 5 του αναγκαστικού νόμου 2344/1940, από της δημοσιεύσεως της υπουργικής αποφάσεως περί δημιουργίας παραλίας (έστω και πλάτους 50 m) μέχρι της συντελέσεως της απαλλοτριώσεως των δι' αυτής καταλαμβανόμενων ακινήτων και πάντως ουχί πέραν της διετίας, οι ιδιοκτήτες των ως άνω ακινήτων απλώς οφείλουν να μην επαυξάνουν δια οικοδομών κ.λ.π. την αξίαν αυτών, άλλως δεν αποζημιώνονται υπό του υπέρ ου η απαλλοτρίωσις (Δημοσίου) δια την συνεπεία των τοιούτων επενεργειών αυξημένη αξίαν αυτών και ότι το Δημόσιον, βάσει των προπαρατεθεισών διατάξεων, όχι μόνον δεν υποχρεούται, αλλά και δεν δικαιούται να παρεμποδίσει τους ανωτέρω να προβούν εις τις ως άνω επενέργειας, αρνούμενο π.χ. την χορήγηση οικοδομικής αδείας κ.λ.π., διότι τοιαύτη δράσις θ' αντέκειτο εις την περί προστασίας της ιδιοκτησίας συνταγματική ρύθμιση.
Ο Νομικός Σύμβουλος Διευθύνσεως