Συνδεθείτε στην Υπηρεσία Νομοσκόπιο Είσοδος στην υπηρεσία Νομοσκόπιο.     Χρήστης Κωδικός   Υπενθύμιση στοιχείων λογαριασμού       Νέοι χρήστες Εάν είστε νέος χρήστης, θα πρέπει να δημιουργήσετε ένα ΔΩΡΕΑΝ λογαριασμό προκειμένου να φύγει το παράθυρο αυτό και να αποκτήσετε πλήρη πρόσβαση στην υπηρεσία Νομοσκόπιο. Δημιουργία νέου λογαριασμού

Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 482/1996 (07-08-1996)

 

Αριθμός ερωτήματος: Υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου 66839/3194/1996 έγγραφο της Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.

 

Περίληψη ερωτήματος: Ερωτάται: Αν σε κτίριο που έχει κηρυχθεί διατηρητέο κατ' εφαρμογή του άρθρου 4 του νόμου 1557/1985, μπορεί να επιτραπούν χρήσεις απαγορευμένες από την ισχύουσα στην περιοχή του κτιρίου αυτού πολεοδομική μελέτη.

 

Στο παραπάνω ερώτημα η Ολομέλεια του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους γνωμοδότησε ομόφωνα ως ακολούθως:

 

Ι. Το ερώτημα αφορά το κτίριο καπναποθηκών ιδιοκτησίας κληρονόμων των αδελφών Παπαπέτρου στην πόλη του Αγρινίου που έχει κηρυχθεί διατηρητέο κατ' εφαρμογή του άρθρου 4 παράγραφος 2 του νόμου 1557/1985 με την υπ' αριθμόν 59717/3089/1992 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΦΕΚ 536/Δ/1992). Το κτίριο αυτό είναι τετραώροφο και έχει συνολικό εμβαδόν 4.422,3 m2 το δε οικόπεδό του έχει εμβαδόν 4.609 m2.

 

II. α. Με το άρθρο 24 του Συντάγματος ορίζονται, μεταξύ άλλων και τα εξής:

 

{1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωσιν του Κράτους. Το Κράτος υποχρεούται να λαμβάνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα προς διαφύλαξη αυτού...

 

6. Τα μνημεία και οι παραδοσιακοί περιοχές και στοιχεία τελούν υπό την προστασία του Κράτους.

 

Νόμος θέλει ορίσει τα αναγκαία προς πραγματοποίηση της προστασίας ταύτης περιοριστικά της ιδιοκτησίας μέτρα, ως και τον τρόπον και το είδος της αποζημιώσεως των ιδιοκτητών.}

 

β. Με την παράγραφο 2 του άρθρου 4 του νόμου 1557/1985 (ΦΕΚ 210/Α/1985) ορίζεται ότι:

 

{με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων, που εκδίδεται ύστερα από αιτιολογημένη έκθεση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να χαρακτηρίζονται κτίρια ή τμήματα τους με διατηρητέα για τους λόγους που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο και να καθορίζονται ειδικοί όροι προστασίας και περιορισμοί δόμησης και χρήσης, κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του νόμου αυτού και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη ...}

 

Με την παράγραφο 1 του ίδιου άρθρου ορίζεται ότι με προεδρικά διατάγματα:

 

{μπορεί να χαρακτηρίζονται οικισμοί ή τμήματα τους ως παραδοσιακοί με σκοπό την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τη διατήρηση και ανάδειξη του ιδιαίτερου πολεοδομικού, αισθητικού, ιστορικού λαογραφικού και αρχιτεκτονικού χαρακτήρα τους και να θεσπίζονται περιορισμοί δόμησης και χρήσεις κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του νόμου αυτού και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη...}

 

γ. Με την παράγραφο 6 του άρθρου 79 του νομοθετικού διατάγματος 8/1973 (ΦΕΚ 124/Α/1973) όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 4 παράγραφος 1 του νόμου 622/1977 (ΦΕΚ 171/Α/1977) ορίζεται ότι:

 

{δια προεδρικών διαταγμάτων εκδιδομένων με πρόταση του Υπουργού Δημοσίων Έργων, κατόπιν αιτιολογημένης εκθέσεως της κατά περίπτωσιν αρμόδιας Υπηρεσίας, δύναται προς διατήρηση ιδιαίτερου ιστορικού, λαογραφικού, πολεοδομικού, αισθητικού ή και αρχιτεκτονικού χαρακτήρα να χαρακτηρίζονται κτίρια ως διατηρητέα ή οικισμοί ή τμήματα αυτών ως παραδοσιακοί και να θεσπίζονται όροι και περιορισμοί δομήσεως διάφοροι των δια του παρόντος νομοθετικού διατάγματος καθοριζόμενων τοιούτων}

 

με την παράγραφο 4 δε του άρθρου 32 του νόμου 1337/1983 (ΦΕΚ 33/Α/1983) με την οποία προστέθηκαν εδάφια στην παράγραφο 6 του άρθρου 79 του νομοθετικού διατάγματος 8/1973 ορίζεται ότι:

 

{4. Οι ιδιοκτήτες ή νομείς των κτιρίων της παραγράφου 6 οφείλουν να διατηρούν τα αρχιτεκτονικά, καλλιτεχνικά και στατιστικά στοιχεία αυτών και σε οποιαδήποτε περίπτωση καταστροφής τους να προανακατασκευάζουν σύμφωνα με τις υποδείξεις της αρμόδιας Επιτροπής Ενάσκησης Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, έστω και αν η καταστροφή οφείλεται σε ανώτερη βία. Αν οι ιδιοκτήτες ή νομείς παραλείπουν την υποχρέωση τους αυτή μπορεί να επεμβαίνει το Δημόσιο ή ο οικείος Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης και να εκτελεί τις εργασίες καταλογίζοντας τη σχετική δαπάνη σε βάρος των υπόχρεων. Αυτοί που με όποιο τρόπο κατέχουν τα ακίνητα έχουν την υποχρέωση να δέχονται τις πιο πάνω παρεμβάσεις.

 

Μπορεί το σύνολο ή μέρος της δαπάνης επισκευών ή ανακατασκευών να αναληφθεί από το Δημόσιο στον οικείο οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης αν οι υπόχρεοι βρίσκονται σε αδυναμία να αντιμετωπίσουν τις δαπάνες αυτές σε σχέση με την απόδοση από την εκμετάλλευση του κτιρίου και αν ταυτόχρονα η βλάβη δεν έγινε από σκόπιμη ενέργειά τους...}

 

δ. Με το άρθρο 9 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος περί σχεδίων πόλεων κ.λ.π (ΦΕΚ 228/Α/1923) ορίζεται ότι:

 

{1. Επιτρέπεται δια λόγους υγιεινής, ασφαλείας, γενικής της πόλεως οικονομίας και αισθητικής η επιβολή οιωνδήποτε όρων κατά τις εν γένει εργασίας δομήσεως και περιορισμών επί των οικοπέδων και των επ' αυτών ανεγειρομένων και επισκευαζόμενων οικοδομών είτε στις πόλεις, κώμες κ.λ.π. είτε εκτός τούτων.

 

2. Οι κατά τα ανωτέρω όροι και περιορισμοί καθορίζονται δια βασιλικών διαταγμάτων εκδιδομένων μετά γνώμη του Συμβουλίου των Δημοσίων Έργων και κανονιζόντων δι' έκαστον τμήμα ή δι' έκαστον οικοδομικό τετράγωνο της πόλεως, κώμης κ.λ.π. ή και δι' ορισμένη περιοχή εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου κείμενη, εκτάσεως ουχί μικροτέρας των 6000 m2

 

1) τα ελάχιστα επιτρεπόμενα όρια της επιφανείας και των διαστάσεων των εντός του εγκεκριμένου σχεδίου περιλαμβανομένων οικοπέδων,

2) το μέγιστον και το ελάχιστον επιτρεπόμενο ύψος των οικοδομών,

3) τον αριθμόν των, ορόφων και τις ελάχιστες τούτων διαστάσεις αναλόγως του σκοπού δι' ον προορίζονται,

4) το μέγιστον της υπό οικοδομικών δυναμένης να καλυφθεί επιφανείας εκάστου οικοπέδου,

5) τον συντελεστή δομήσεως ...

13) εν γένει τους όρους και περιορισμούς υφ' ους να εκτελείται οιασδήποτε φύσεως εργασία δομήσεως.}

 

Με το άρθρο 11 δε του ίδιου νομοθετήματος ορίζεται ότι:

 

{1. Δια βασιλικών διαταγμάτων, εκδιδομένων μετά γνώμη του συμβουλίου των δημοσίων έργων, δύναται:

 

α) Να κανονίζεται το είδος της χρήσεως των οικοδομών αναλόγως της θέσεως, των διαστάσεων και της εν γένει διατάξεως των κτιρίων, και ν' απαγορεύεται η χρησιμοποίησις επικινδύνων και ανθυγιεινών οικοδομών δι' ορισμένους σκοπούς.

 

β) Να απαγορεύεται δια λόγους γενικότερων κοινωνικών αναγκών η χρησιμοποίησις των κτιρίων των περιλαμβανομένων εις ορισμένα τμήματα των πόλεων, κωμών κ.λ.π. και της περιοχής των ή και εις ολόκληρους συνοικισμούς, προς ορισμένους σκοπούς (π.χ. νοσοκομεία και κλινικές εντός κέντρων αναψυχής κ.λ.π.) καίτοι ουδένα εκ της τοιαύτης χρησιμοποιήσεως δύναται να διατρέξει κίνδυνο η δημοσία υγεία και ασφάλεια...}

 

III. Από τη σαφή διατύπωση της αποτελούσης εξειδίκευση της συνταγματικής επιταγής για την προστασία του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος διατάξεως της παραγράφου 2 του άρθρου και με τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος, του άρθρου 32 παράγραφος 4 του νόμου 1337/1983 και των άρθρων 9 και 11 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος, προκύπτει κατά την ομόφωνη γνώμη της Ολομέλειας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, ότι με την απόφαση με την οποία χαρακτηρίζεται ένα κτίριο διατηρητέο ή με μεταγενέστερη απόφαση με την οποία χαρακτηρίζεται ένα κτίριο διατηρητέο ή με μεταγενέστερη απόφαση μπορεί να καθορίζονται για το κτίριο αυτό ειδικές χρήσεις, που κατ' αντικειμενική κρίση αποσκοπούν και συμβάλλουν ενόψει των συγκεκριμένων συνθηκών, στη διατήρηση και ανάδειξη του διατηρητέου και στην εξυπηρέτηση της λειτουργικότητας αυτού, κατά παρέκκλιση των διατάξεων που καθορίζουν τις χρήσεις γενικώς για τα ακίνητα της περιοχής του κτιρίου αυτού και εξυπηρετούν τη λειτουργικότητα του, πρέπει να είναι και εφικτές και εφαρμόσιμες, δηλαδή να παρέχουν τη δυνατότητα χρησιμοποιήσεως και εκμεταλλεύσεως του κτιρίου, γιατί αλλιώς περιάγουν αυτό σε αχρηστία και εγκατάλειψη που οδηγεί στη φθορά του. Κατά τον καθορισμό βέβαια των προαναφερομένων ειδικών χρήσεων θα πρέπει εκτός από την ανάγκη προστασίας, διατήρησης κ.λ.π. του συγκεκριμένου κτιρίου, να συνεκτιμάται και η γενικότερη ανάγκη προστασίας του φυσικού, οικιστικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της περιοχής του διατηρητέου κτιρίου (παράβαλε ΣτΕ 614/1985, 1743/1985, 3677/1987, 4707/1987, 256/1993, 1795/1993, 1870/1994, 1913/1994, 1914/1994, 1915/1994, Ολομέλεια ΣτΕ 1503/1982, 1097/1987, 1098/1987, 1099/1987).

 

Η άποψη αυτή, εκτός από τη σαφή διατύπωση και το σκοπό της παραπάνω διατάξεως, που επιβάλλει να διαμορφώνονται και καθορίζονται χωρίς δέσμευση, ενόψει των συγκεκριμένων συνθηκών κάθε περίπτωσης, οι χρήσεις οι οποίες αντικειμενικώς είναι αναγκαίες και ικανές να εξασφαλίσουν τη διατήρηση, ανάδειξη και λειτουργικότητα του διατηρητέου κτιρίου, βρίσκει αναμφισβήτητο έρεισμα και στις προπαρασκευαστικές εργασίες ψηφίσεως της διατάξεως αυτής, από τις οποίες προκύπτει, ότι ο νομοθέτης θέλησε να δώσει τη δυνατότητα να καθορίζονται για τα διατηρητέα κτίρια ειδικές χρήσεις κατά παρέκκλιση από κάθε γενική ή ειδική διάταξη (βλέπε Εισηγητική έκδοση του νόμου και πρακτικά της Βουλής, Συνεδρίαση ΑΒ' της 14-11-1985, σελίδες 1442 και 1443). Ειδικότερα δε στην εισηγητική έκθεση για το άρθρο 4 του νόμου 1557/1985 αναφέρονται τα εξής:

 

{Το άρθρο αυτό βάζει μια θεμελιακή αρχή για το νέο κανονισμό, που είναι η προστασία του περιβάλλοντος και των παραδοσιακών οικισμών και κτιρίων της χώρας. Επειδή ο κανονισμός αυτός έχει γενική ισχύ και δεν είναι δυνατόν να προβλέπει στα άρθρα του στην περιπτωσιολογία, που θα ήταν αναγκαία για την ουσιαστική ικανοποίηση της παραπάνω αρχής, δίνει τη δυνατότητα στους αρμόδιους φορείς να βάζουν περιορισμούς στη δόμηση ή να προβλέπουν ειδικούς κανονισμούς κατά παρέκκλιση προκειμένου να εξυπηρετηθεί η βασική αρχή της προστασίας του περιβάλλοντος και της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς.}

 

ΙV. Κατ' ακολουθίαν όσων προεκτέθηκαν, η Ολομέλεια του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους έχει την ομόφωνη γνώμη, ότι στο τιθέμενο ερώτημα προσήκει θετική απάντηση, ότι δηλαδή για κτίριο, που κηρύσσεται ή έχει κηρυχθεί διατηρητέο κατ' εφαρμογή του άρθρου 4 παράγραφος 2 του νόμου 1557/1985, μπορεί να καθορισθούν ειδικές χρήσεις, έστω και μη επιτρεπόμενες για τα λοιπά ακίνητα της περιοχής του από τις οικείες διατάξεις (πολεοδομική μελέτη, κανονισμό του σχεδίου πόλεως κ.λ.π), εφόσον βέβαια οι ειδικές αυτές χρήσεις υπαγορεύονται από τα νόμιμα κριτήρια που ορίζει το προαναφερόμενο άρθρο 4 και που είναι, όπως ειδικότερα προσδιορίζεται παραπάνω, η διατήρηση και ανάδειξη του διατηρητέου αυτού κτιρίου και η εξασφάλιση και εξυπηρέτηση της λειτουργικότητας αυτού σε συνδυασμό και με την προστασία γενικότερα του φυσικού, οικιστικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της περιοχής του κτιρίου.

 

Θεωρήθηκε

Αθήνα 12-08-1996

Ο Πρόεδρος

Ο Εισηγητής