ΝΣΚ 438/1999
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 438/1999 (30-06-1999)
Αριθμός ερωτήματος: Δ13Ε/2162/1999 έγγραφο της Διεύθυνσης Δ13 / Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων.
Περίληψη ερωτήματος: Ερωτάται αν τα Μηχανήματα Έργων που χρησιμοποιούνται από λατομικές και μεταλλευτικές επιχειρήσεις εντός των εργοταξίων τους, υπάγονται στην έγκριση τύπου και κατάταξη που προβλέπονται στα άρθρο 84 και επόμενα του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και συνακόλουθα στην έγκριση τύπου, απογραφή, ταξινόμηση και υποχρέωση των ιδιοκτητών της καταβολής τελών που προβλέπονται, στο άρθρο 20 του νόμου 2052/1992 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.
Επί του παραπάνω ερωτήματος το Γ' Τμήμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους γνωμοδότησε ως ακολούθως:
Ι. Στο άρθρο 1 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (νόμος [Ν] 2696/1999 (ΦΕΚ 57/Α/1999)) υπό τον παράτιτλο Πεδίο εφαρμογής του Κώδικα ορίζεται ότι:
{Ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας εφαρμόζεται σε οδούς και σε χώρους που χρησιμοποιούνται για δημόσια κυκλοφορία οχημάτων πεζών και ζώων.}
Η διάταξη αυτή αποτελεί επανάληψη της διατάξεως του άρθρου 1 του προϊσχύοντος Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (νόμος [Ν] 2094/1992 (ΦΕΚ 182/Α/1992)). Στο άρθρο 2 του ίδιου νόμου [Ν] 2696/1999 υπό τον παράτιτλο Ορισμοί παρέχεται η έννοια των διαφόρων ορισμών που χρησιμοποιούνται στο κείμενο του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, μεταξύ σε αυτών και της έννοιας Οδός, ως Ολόκληρη η επιφάνεια που προορίζεται για τη δημόσια κυκλοφορία και της έννοιας Μηχανήματα Έργων, ως Το μηχανοκίνητο όχημα που προορίζεται για την κατασκευή και συντήρηση οδικών ή άλλων τεχνικών έργων... Ο ορισμός αυτός είναι ο ίδιος που υπήρχε και στον προϊσχύοντα Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (νόμος [Ν] 2094/1992). Με το άρθρο 46 του νόμου [Ν] 1959/1991 Για τις οδικές μεταφορές, τις επικοινωνίες και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ 123/Α/1991), ως Μηχανήματα Έργων χαρακτηρίζονται και τα:
{οχήματα μεταφοράς γαιών, μεταλλευμάτων, ορυκτών και γενικά χύμα υλών, τα οποία είτε από την κατασκευή τους (διαστάσεις, βάρη) είτε από το είδος τους δεν επιτρέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία να εκτελούν μεταφορικό έργο στους δημόσιους δρόμους της χώρας, αλλά εκτελούν μεταφορές εντός κλειστών χώρων.}
Η τελευταία αυτή διάταξη ως προς το χαρακτηρισμό ορισμένων μηχανημάτων ως Μηχανημάτων Έργων, ως ειδική και μη συνδεόμενη με τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, στον οποίο άλλωστε δεν γίνεται καμιά αναφορά περί καταργήσεώς της, θα πρέπει να θεωρηθεί ως ισχύουσα και μετά το νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Περαιτέρω και ως προς το πεδίο εφαρμογής του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, στο άρθρο 88 παράγραφος 1 αυτού ορίζεται ότι:
{Δεν επιτρέπεται μηχανοκίνητο όχημα, ρυμουλκούμενο, μοτοποδήλατο, ποδήλατο ή ζωήλατο όχημα, να κυκλοφορεί οπουδήποτε στη χώρα, αν δεν έχει εκδοθεί γι' αυτό άδεια κυκλοφορίας.}
Δηλαδή η άδεια κυκλοφορίας απαιτείται για οιονδήποτε χώρο στην Ελλάδα και όχι μόνον σε οδούς που χρησιμοποιούνται για δημόσια κυκλοφορία και συνεπώς και σε ιδιωτικές οδούς ή άλλους χώρους στους οποίους κυκλοφορούν οχήματα αλλά και Μηχανήματα Έργων, για τα οποία και τα υπ' αυτών ρυμουλκούμενα, στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου ορίζεται ότι η χορήγηση της αδείας κυκλοφορίας γίνεται με απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, ή αν πρόκειται για αγροτικά μηχανήματα με απόφαση του υπουργού Γεωργίας κ.λ.π. Το ίδιο πρέπει να λεχθεί και για τις ποινικές διατάξεις των παραγράφων 5 και 6 του άρθρου 85 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (παραποίηση στοιχείων αναγνώρισης οχημάτων κ.λ.π.), ότι δηλαδή έχουν εφαρμογή και επί των οχημάτων Μηχανημάτων Έργων κ.λ.π., που κυκλοφορούν σε οποιονδήποτε χώρο στην Ελλάδα και όχι μόνο σε οδούς προοριζόμενες για δημόσια κυκλοφορία, ενόψει μάλιστα και του ότι οι διατάξεις του Κεφαλαίου Θ του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, άρθρο 84 (στην παράγραφο 1 αυτού ορίζεται Για την κυκλοφορία στη χώρα των μηχανοκίνητων οχημάτων) έως άρθρο 93 Ταξινόμηση, απογραφή και θέση οχημάτων σε κυκλοφορία, εφαρμόζονται για οποιονδήποτε χώρο στην Ελλάδα στον οποίο κυκλοφορούν οχήματα, μηχανήματα έργων κ.λ.π. Συνεπώς ενόψει των ανωτέρω οι διατάξεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας όσον αφορά την ταξινόμηση απογραφή και θέση σε κυκλοφορία (άδειες) οχημάτων έχουν εφαρμογή για τα οχήματα, Μηχανήματα Έργων κ.λ.π. που κυκλοφορούν είτε σε δημόσιες, είτε σε ιδιωτικές οδούς, αλλά και σε κάθε χώρο στον οποίο διακινείται αόριστος αριθμός προσώπων ή οχημάτων, όπως εργοτάξια λατομείων, ορυχείων κ.λ.π. (Βλέπε και 9/1989 γνωμοδότηση Εισαγγελέα Αρείου Πάγου).
Ειδικότερα και όσον αφορά την έγκριση του τύπου των Μηχανημάτων Έργων την άδεια κυκλοφορίας αυτών κ.λ.π, στο άρθρου 84 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας υπό τον παράτιτλο Έγκριση τύπου οχημάτων στην παράγραφο 1 ορίζεται ότι:
{Για την κυκλοφορία στη Χώρα των μηχανοκίνητων οχημάτων, των υπ' αυτών ρυμουλκουμένων ως και μοτοποδηλάτων, είτε αυτά εισάγονται από το εξωτερικό είτε κατασκευάζονται ή συναρμολογούνται στο εσωτερικό, απαιτείται προηγούμενη έγκριση του τύπου αυτού, η οποία χορηγείται υπό των αρμόδιων υπηρεσιών των υπουργείων Γεωργίας, για τα αγροτικά μηχανήματα, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων για τα μηχανήματα έργων και Μεταφορών και Επικοινωνιών για τα λοιπά οχήματα},
στις παραγράφους 2 και 3 ορίζονται οι όροι και προϋποθέσεις χορηγήσεως των κατά τα άνω εγκρίσεων, οι τεχνικές προδιαγραφές των άνω οχημάτων κ.λ.π. στη δε παράγραφο 4 ότι:
{Αν αμφισβητείται από την αρμόδια υπηρεσία ο χαρακτηρισμός μηχανοκίνητου οχήματος ως αυτοκινήτου, αγροτικού μηχανήματος ή μηχανήματος έργου, απαιτείται κοινή απόφαση των αρμόδιων κατά περίπτωση υπουργών, της παραγράφου 2 του άρθρου αυτού. Με την απόφαση αυτή συγκροτείται κοινή επιτροπή των συναρμόδιων κατά περίπτωση υπουργείων, η οποία έχει ως έργο την επίλυση της πιο πάνω αμφισβήτησης. Στην αυτήν επιτροπή ανατίθεται και το έργο κατάταξης των οχημάτων ειδικής χρήσης σε ειδική κατηγορία, εφόσον δεν είναι δυνατή η κατάταξή τους σε μία από τις προαναφερθείσες κατηγορίες. Με την ως άνω απόφαση καθορίζεται επίσης το περιεχόμενο της ειδικής χρήσης των οχημάτων αυτών, ως και κάθε λεπτομέρεια σχετικά με τους όρους, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία χορήγησης έγκρισης στα οχήματα αυτά.}
Από τις διατάξεις αυτές, που ως εκ της σαφήνειας τους δεν χρειάζονται περαιτέρω επεξηγήσεων, σε συνδυασμό με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του άρθρου 88 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, προκύπτει ότι η έγκριση του τύπου των μηχανημάτων έργων γίνεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (παράγραφος 1 του άρθρου 84) από τις οποίες γίνεται και η έκδοση της άδειας κυκλοφορίας (παράγραφος 2 του άρθρου 88) και ότι σε περίπτωση αμφισβητήσεως για τον χαρακτηρισμό οχήματος ως αυτοκινήτου ως αγροτικού μηχανήματος ή ως μηχανήματος έργου, η αμφισβήτηση αυτή αίρεται από την Επιτροπή που προσδιορίζεται στην παράγραφο 4 του άρθρου 84, σύμφωνα δε και με το υπ' αριθμόν 59091/428/1998 έγγραφο της Διεύθυνσης Οδικής Κυκλοφορίας που εκδόθηκε υπό το καθεστώς του προϋφιστάμενου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, του οποίου όμως οι διατάξεις για το εν λόγω θέμα είναι απολύτως όμοιες με το νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, Μετά το χαρακτηρισμό του από την παραπάνω Επιτροπή, το υπόψη όχημα διέπεται από τις διατάξεις που αφορούν την κατηγορία του.
ΙΙ. Εξάλλου με το άρθρο 20 του νόμου 2052/1992 (ΦΕΚ 94/Α/1992) ορίστηκε ότι (παράγραφος 1):
{Για την κάλυψη των δαπανών που προκύπτουν από την έγκριση του τύπου των μηχανημάτων έργων, την απογραφή και ταξινόμηση αυτών, τη χορήγηση και αντικατάσταση άδειας κυκλοφορίας καθώς και για τη χορήγηση και αντικατάσταση των πινακίδων αριθμού κυκλοφορίας, όπως αυτά αναφέρονται στα άρθρα 84, 87, 88, 89 και 90 του νόμου [Ν] 614/1977 (ΦΕΚ 167/Α/1977), πρόκειται για τον προϊσχύοντα Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, προ του νόμου [Ν] 2094/1992, του οποίου όμως οι διατάξεις για το υπόψη θέμα ήταν απολύτως όμοιες με αυτές του νόμου [Ν] 2094/1992, αλλά και αυτές του νέου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας), καθορίζονται τα ακόλουθα τέλη: α) Για τη χορήγηση της έγκρισης του τύπου... β) Για την απογραφή ταξινόμηση, τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας... γ) Για την αντικατάσταση της άδειας κυκλοφορίας...}
Στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου ορίζεται ότι τα ανωτέρω τέλη καταβάλλονται σε δημόσια οικονομική υπηρεσία με βάση σημείωμα της αρμόδιας υπηρεσίας της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, που θα προσκομίζει ο υπόχρεος.
Ακολούθως, στο υπόλοιπο κείμενο της παραγράφου αυτής και στις λοιπές παραγράφους του άρθρου 1, ορίζεται ο τρόπος διάθεσης του πόρου αυτού των τελών από τις παραπάνω περιπτώσεις, καθορίζεται ετήσιο τέλος χρήσης των μηχανημάτων έργων (παράγραφος 3) προσδιορίζεται ο υπόχρεος προς πληρωμή του τέλους αυτού (παράγραφος 4) και η διάθεση των εσόδων εκ του τέλους χρήσης των μηχανημάτων έργων (παράγραφος 5). Οι διατάξεις της παραγράφου 4 του άνω άρθρου που ορίζουν τους υπόχρεους καταβολής των τελών χρήσης κ.λ.π. τροποποιήθηκαν με την παράγραφο 8 του άρθρου 18 του νόμου 2386/1996 (ΦΕΚ 43/Α/1996) και το άρθρο 14 του νόμου 2576/1998 (ΦΕΚ 25/Α/1998), εν τέλει δε με το άρθρο 26 του νόμου 2682/1999 Διαρρυθμίσεις στη φορολογία των αυτοκινήτων οχημάτων και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ 16/Α/1999), η άνω παράγραφος 4, του άρθρου 20 του νόμου 2052/1992 αντικαταστάθηκε ως ακολούθως:
{Από την επιβολή των τελών των ανωτέρω παραγράφων 1 και 3 δεν απαλλάσσεται κανένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο, που είναι κάτοχος μηχανήματος έργων, σε οποιονδήποτε χώρο και αν χρησιμοποιείται αυτό. Τα τέλη χρήσης μηχανημάτων έργων καταβάλλονται εφάπαξ χωρίς έκπτωση. Ως προς τον υπόχρεο για την καταβολή του τέλους ετήσιας χρήσης μηχανήματος έργων, τη βεβαίωση και είσπραξη αυτού, την έκπτωση λόγω ακινησίας και την επιβολή κυρώσεων λόγω φορολογικών παραβάσεων, εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις που ισχύουν κάθε φορά ως προς τα τέλη κυκλοφορίας των αυτοκινήτων και την επιβολή κυρώσεων στους κατόχους αυτών, καθώς και του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων. Επίσης δεν χορηγείται φορολογική ενημερότητα στους οφειλέτες τελών χρήσης μηχανημάτων έργων.
Η ισχύς του παρόντος άρθρου αρχίζει από 09-02-1998.}
Τη διάταξη αυτή ακολούθησε και Εγκύκλιος του υπουργείου Οικονομικών (εγκύκλιος 10211081/224/ΤΣΕΦ/1999) στην οποία ορίζεται ότι:
{Με τη νέα διάταξη ορίζεται ρητά, για να μην καταλείπεται αμφιβολία ότι από τα τέλη χρήσης δεν απαλλάσσεται κανένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο που είναι κάτοχος Μηχανήματος Έργων σε οποιοδήποτε χώρο και αν χρησιμοποιείται αυτό.}
Συνεπώς με την άνω διάταξη ορίζεται πλέον και ρητά ότι τέλη χρήσης οφείλονται και για τα Μηχανήματα Έργων που βρίσκονται σε εργοταξιακούς χώρους λατομείων, μεταλλείων κ.λ.π.
ΙΙΙ. Από τα στοιχεία του φακέλου που συνοδεύουν το ερώτημα προκύπτει ότι ιδιοκτήτες Μηχανημάτων Έργων που χρησιμοποιούνται από λατομικές και μεταλλευτικές επιχειρήσεις εντός των εργοταξίων τους, αμφισβήτησαν τις υποχρεώσεις για έγκριση τύπου του μηχανήματος, απογραφή, ταξινόμηση κ.λ.π., την καταβολή τελών για τις υπηρεσίες αυτές ως και την καταβολή ετησίων τελών χρήσης για τη χρήση των μηχανημάτων αυτών που προκύπτουν από τις άνω διατάξεις, ισχυριζόμενοι ότι τα μηχανήματα αυτά ως ευρισκόμενα σε εργοταξιακούς χώρους, δεν χρησιμοποιούνται για δημόσια κυκλοφορία και ως εκ τούτου δεν υπάγονται στις διατάξεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας κ.λ.π. ούτε και σε αυτές του άρθρου 20 του νόμου 2052/1992. Την αμφισβήτηση των υποχρεώσεων αυτών διατήρησαν και μετά την ισχύ του άρθρου 26 του νόμου 2682/1999 επικαλούμενοι και την 355/1969 γνωμοδότηση της Ολομέλειας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία επί ερωτήματος Αν τα χρησιμοποιούμενα δια την μετακίνηση των μεταλλευμάτων και άλλων υλικών εντός του χώρου του εργοταξίου του μεταλλείου αυτοκινούμενα βαρέα μηχανήματα (μάρκας) ... εμπίπτουν εις το άρθρο 4 του νόμου [Ν] 3711/1957 δια την ατελή εισαγωγή των ή καλύπτονται υπό της εν αυτών εξαιρέσεως θεωρούμενα αυτοκίνητα, έκρινε ότι τα μηχανήματα αυτά καλύπτονται από την ανωτέρω ατελή εισαγωγή, διέλαβε όμως και σκέψη ότι τα μηχανήματα αυτά διακινούνται και χρησιμοποιούνται άνευ αριθμού κυκλοφορίας και μόνον εντός των εργοταξίων.
Η σκέψη αυτή όμως της ανωτέρω γνωμοδοτήσεως δεν φαίνεται ότι στηριζόταν στη σχετική διάταξη του άρθρου 4 του νόμου [Ν] 3711/1957, η οποία ορίζεται ότι:
{Τα μηχανήματα, εξαρτήματα, ανταλλακτικά εργαλεία εξαιρέσει των αυτοκινήτων, των καυσίμων και των λιπαντικών, άτινα θα εισαγάγει η μισθώτρια εκ του εξωτερικού δια τις ανάγκες των ερευνών της εγκαταστάσεως, των ανανεώσεων αυτών, της εκμεταλλεύσεως του μεταλλείου και του εργοστασίου της παραγωγής ενεργείας της καμινείας, ως και της εν γένει επεξεργασίας των μεταλλευμάτων, απαλλάσσονται κατά την εισαγωγή και την μεταφορά των μέχρι του τόπου της χρησιμοποιήσεώς των της πληρωμής παντός φόρου, τέλους, δασμού, εισφοράς ή δικαιώματος υφισταμένων ή μελλόντων υπέρ του Δημοσίου, Δήμων ή Κοινοτήτων, Λιμενικών Ταμείων (πλην των δικαιωμάτων και τελών άτινα καταβάλλονται ως αντάλλαγμα των παρεχομένων υπηρεσιών ή χρήσεως πραγμάτων ως είναι τα λιμενικά δικαιώματα κ.λ.π.) και παντός άλλου ταμείου ή νομικού προσώπου ή σκοπού.}
Δηλαδή η διάταξη αυτή καθιερώνει απαλλαγές για τα εν λόγω μηχανήματα έργων κατά την εισαγωγή και την μεταφορά των μέχρι του τόπου προορισμού των και όχι κατά το χρόνο λειτουργίας τους.
Ανεξαρτήτως της διατάξεως αυτής και της ορθότητας ή μη της ανωτέρω γνωμοδοτήσεως, από την οποία άλλωστε δεν συνάγεται σαφώς απαλλαγή από τα τέλη χρήσης των Μηχανημάτων Έργων, η πρόσφατη διάταξη του άρθρου 26 του νόμου 2682/1999 που αναφέρθηκε πιο πάνω, δεν καταλείπει κατά τη γνώμη του Τμήματος καμιά αμφιβολία ότι τα εν λόγω Μηχανήματα Έργων που χρησιμοποιούνται από λατομικές και μεταλλευτικές επιχειρήσεις εντός των εργοταξίων τους υπάγονται στην έγκριση και κατάταξη που προβλέπονται στα άρθρα 84 και επόμενα του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και στην έγκριση, απογραφή, ταξινόμηση και την καταβολή των τελών που προβλέπονται στο άρθρο 20 του νόμου 2052/1992, γι' αυτό και το Τμήμα στα τεθέντα ερωτήματα της αρμόδιας υπηρεσίας παρέχει ομόφωνα καταφατική απάντηση.
Θεωρήθηκε
Αθήνα 02-07-1999
Ο Προεδρεύων
Ο Εισηγητής