ΝΣΚ 356/1999

Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 356/1999 (09-06-1999)

Αριθμός ερωτήματος: Δ17Α/41/9/Φ53/1999 έγγραφο της Διεύθυνσης Νομοθετικού Συντονισμού και Κωδικοποίησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων / Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων, με το οποίο διαβίβασε στο Γραφείο Νομικού Συμβούλου τα υπ' αριθμούς ΤΔ2913/1999 και 1777/1999 έγγραφα της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Λέσβου.

Περίληψη ερωτήματος: Η Διεύθυνση Νομοθετικού Συντονισμού και Κωδικοποίησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων / Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων με το Δ17Α/41/9/Φ53/1999 έγγραφό της ερωτά αν μετά την ακύρωση από το Συμβούλιο της Επικρατείας της απόφασης κατακυρώσεως διαγωνισμού δημοσίου έργου, μπορεί η διοίκηση να προχωρήσει στην εκτέλεση της σύμβασης που έχει ήδη υπογραφεί και αν υποχρεούται ο ανάδοχος να ολοκληρώσει την εργολαβία.

Επί του παραπάνω ερωτήματος το Γ' Τμήμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους γνωμοδότησε ως ακολούθως:

Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 95 παράγραφος 3 του Συντάγματος και 50 παράγραφοι 3 και 4 του νομοθετικού διατάγματος [Ν] 170/1973 (προεδρικό διάταγμα 18/1989) και τις αρχές που έχουν διαμορφωθεί από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, η ακυρωτική απόφαση καταργεί (εξαφανίζει) την πράξη που ακυρώθηκε και ανατρέχει στο χρόνο της εκδόσεώς της και επαναφέρει αυτοδικαίως την πραγματική και νομική κατάσταση, η οποία υφίστατο κατά την έκδοση της πράξης (ΣτΕ 4832/1987, Ολομέλεια 2854/1985, Νομικό Βήμα 36173, 4647/1984, 15/1978), χωρίς να απαιτείται και τυπική ανάκληση της ακυρωθείσης αποφάσεως (Σπηλιωτόπουλος Εγχειρίδιο Διοικητικής Δικονομίας έκδοση 1982, σελίδα 458, ΣτΕ 3786/1973 Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης 30/1981, Αρμενόπουλος 36231), καθόσον η ακυρωτική απόφαση ισχύει έναντι όλων. Περαιτέρω κατ' άρθρο 95 παράγραφος 5 του Συντάγματος η διοίκηση συμμορφούμενη προς ακυρωτική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας υποχρεούται όχι μόνο να θεωρήσει ανίσχυρη και μη υφιστάμενη την ακυρωθείσα διοικητική πράξη, αλλά οφείλει με θετικές ενέργειές της να προβεί στην αναμόρφωσή της ή των νομικών καταστάσεων που διαμορφώθηκαν εν τω μεταξύ με βάση την πράξη που ακυρώθηκε ή κατά συνέπεια αυτής (ΣτΕ 2012/1987, 4084/1987, 4761/1987, 3903/1987), παράλειψη δε της Διοικήσεως να συμμορφωθεί προς ακυρωτική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (άρθρο 95 παράγραφος 5 του Συντάγματος) συνεπάγεται την επιβολή των κυρώσεων που προβλέπονται στο άρθρο 50 παράγραφος 4 του προεδρικού διατάγματος 18/1989 και (άρθρο 30 του νόμου [Ν] 702/1977) μεταξύ των οποίων και προσωπική ευθύνη του παραβάτη προς αποζημίωση.

Ειδικότερα και προκειμένου περί αποφάσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία ακυρώνει κατακυρωτική απόφαση, με την οποία εγκρίθηκε το αποτέλεσμα διαγωνισμού ανάθεσης δημοσίου έργου, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι η σύμβαση που υπογράφτηκε με βάση την απόφαση αυτή, ουδέποτε καταρτίσθηκε. Δεδομένου δε ότι όπως εκτέθηκε παραπάνω η ακυρωτική απόφαση ενεργεί έναντι όλων, ο ανάδοχος του έργου δεν μπορεί να αξιώσει τη συνέχιση της εργολαβίας κατά το υπολειπόμενο μέρος αυτής, και ο κύριος του έργου δεν μπορεί να αξιώσει από τον ανάδοχο την συνέχιση του έργου, καθόσον πλην άλλων τα σχετικά χρηματικά εντάλματα πληρωμής μη στηριζόμενα σε νόμιμη ανάθεση του έργου δεν θεωρούνται από τις οικείες ελεγκτικές αρχές (Υπηρεσίες Εντελλόμενων Εξόδων, Πάρεδρο Ελεγκτικού Συνεδρίου). Ως εκ τούτου εκδοθείσης αποφάσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία ακυρώνεται η κατακυρωτική απόφαση για την ανάθεση δημοσίου έργου η αρμόδια Υπηρεσία οφείλει να κλείσει την εργολαβία, εάν δε υπολείπονται προς εκτέλεση για την ολοκλήρωση του έργου και άλλες εργασίες, μπορεί να τις αναθέσει με ένα των νομίμων τρόπων ανάθεσης.

Στην προκείμενη υπόθεση προκάλεσε και το ανωτέρω ερώτημα, από τα στοιχεία του φακέλλου προκύπτει ότι με την 2941/1996 απόφαση του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου έγινε η έγκριση του αποτελέσματος δημοπρασίας και η κατακύρωση του διαγωνισμού του έργου Επέκταση, διαρρύθμιση και αναδιοργάνωση Ν. Γ. Νοσοκομείου Λήμνου στην ανώνυμη εταιρεία Ι. Γ. ΚΟΡΟΝΤΖΗΣ, που αναδείχθηκε ανάδοχος του έργου, με την οποία και καταρτίσθηκε και η από 05-04-1996 εργολαβική σύμβαση. Στη συνέχεια επί αιτήσεως ακυρώσεως άλλου συνυποψηφίου στο διαγωνισμό (της ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΑΛΕΞΙΟΥ ΑΤΤΕΒΕ) εκδόθηκε η 4560/1998 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που ακύρωσε την άνω κατακυρωτική 11/1996 απόφαση, ως παρανόμως εκδοθείσα καθόσον έκρινε ότι η εν λόγω εργοληπτική επιχείρηση που ανεδείχθη ανάδοχος και στην οποία ανατέθηκε η εκτέλεση του έργου, έπρεπε να είχε αποκλεισθεί του διαγωνισμού λόγω ελλείψεως τυπικών στοιχείων, που εζητούντο από τη διακήρυξη, όπως είχε προβάλει με τις αντιρρήσεις της η αιτούσα. Η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών Μυτιλήνης με σχετικό ερώτημά της που υπέβαλε δια της Διεύθυνσης Νομοθετικού Σχεδιασμού και Κωδικοποίησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων αναφέρει ότι υπολείπονται προς ολοκλήρωση του έργου εργασίες χρηματικής αξίας περίπου 345 εκατομμυρίων έναντι του όλου αρχικού συμβατικού αντικειμένου ποσού 1528 εκατομμυρίων δραχμών (μη περιλαμβανομένων στα ποσά αυτά αναθεώρησης και φόρος προστιθέμενης αξίας) υπέβαλε δε το άνω ερώτημα, αν δηλαδή είναι υποχρεωμένος ο ανάδοχος να συνεχίσει τις εργασίες για την ολοκλήρωση του έργου, ο οποίος σημειωτέον μετά την περιέλευση και σ' αυτόν της άνω ακυρωτικής απόφασης διέκοψε τις εργασίες ολοκλήρωσης του έργου και έκλεισε το εργοτάξιο επικαλούμενος αμφιβολία ως προς την δυνατότητα της υπηρεσίας να του καταβάλει τη σχετική δαπάνη, αν συνεχισθεί απ' αυτόν η εκτέλεση του έργου, καθόσον τα σχετικά εντάλματα πληρωμής δεν πρόκειται να θεωρηθούν από τις αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες.

Στο ερώτημα αυτό και ενόψει των όσων εκτέθηκαν παραπάνω το Τμήμα γνωμοδοτεί ομόφωνα αρνητικώς, ότι δηλαδή η αρμόδια Υπηρεσία (Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών Λέσβου) δεν μπορεί να υποχρεώσει τον ανάδοχο να συνεχίσει τις εργασίες μέχρι την ολοκλήρωση του έργου, πλην άλλων και για το λόγο ότι δεν διασφαλίζεται η πληρωμή του.

Αθήνα 11-06-1999

Ο Εισηγητής