Συνδεθείτε στην Υπηρεσία Νομοσκόπιο Είσοδος στην υπηρεσία Νομοσκόπιο.     Χρήστης Κωδικός   Υπενθύμιση στοιχείων λογαριασμού       Νέοι χρήστες Εάν είστε νέος χρήστης, θα πρέπει να δημιουργήσετε ένα ΔΩΡΕΑΝ λογαριασμό προκειμένου να φύγει το παράθυρο αυτό και να αποκτήσετε πλήρη πρόσβαση στην υπηρεσία Νομοσκόπιο. Δημιουργία νέου λογαριασμού

Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 323/2000 (08-06-2000)

 

Αριθμός ερωτήματος: 1003990/65/Α0012 της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας Εισοδήματος (Τμήμα Α).

 

Περίληψη ερωτήματος: Εάν είναι δυνατή η μεταβίβαση του δικαιώματος της ενάσκησης της επικαρπίας από τον κύριο του ακινήτου, σε τρίτο, με συμβολαιογραφική πράξη ή ιδιωτικό συμφωνητικό απευθείας, χωρίς προηγούμενη σύσταση του εμπράγματου δικαιώματος της επικαρπίας με οριστικό συμβόλαιο.

 

Ι. Με το υπ' αριθμόν 1003990/65/Α0012 έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας Εισοδήματος ερωτάται εάν για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 20 του νόμου 2238/1994 όπως αυτές αντικαταστάθηκαν με την παράγραφο 10 του άρθρου 2 του νόμου 2753/1999 είναι δυνατή η μεταβίβαση του δικαιώματος ενασκήσεως της επικαρπίας από τον κύριο σε τρίτο με ιδιωτικό συμφωνητικό ή συμβολαιογραφικό έγγραφο χωρίς προηγούμενη σύσταση του εμπράγματου δικαιώματος της επικαρπίας.

 

II. Επί του παραπάνω ερωτήματος το Γ' Τμήμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους γνωμοδότησε ομοφώνως ως εξής:

 

Στην παράγραφο 1 του άρθρου 20 του νόμου 2238/1994 όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 10 του άρθρου 2 του νόμου [Ν] 2753/1999 ορίζεται ότι:

 

{1. Εισόδημα από ακίνητα είναι αυτό που προκύπτει κάθε οικονομικό ή κατά περίπτωση γεωργικό έτος, είτε από εκμίσθωση ή επίταξη ή έμμεσα από ιδιοκατοίκηση ή ιδιοχρησιμοποίηση ή από παραχώρηση της χρήσης σε τρίτο χωρίς αντάλλαγμα, μιας ή περισσοτέρων οικοδομών είτε από εκμίσθωση γαιών. Το εισόδημα αυτό αποκτάται από κάθε πρόσωπο στο οποίο έχει νόμιμα μεταβιβασθεί με οριστικό συμβόλαιο ή έχει αποκτηθεί με δικαστική απόφαση ή λόγω χρησικτησίας το δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή νομής ή επικαρπίας ή οίκησης, καθώς και από πρόσωπο στο οποίο έχει μεταβιβασθεί, με οριστικό συμβόλαιο, το δικαίωμα ενάσκησης επικαρπίας, κατά περίπτωση. Επίσης εισόδημα από ακίνητα θεωρείται και το δικαίωμα που αποκτάται από τον κύριο του εδάφους προκειμένου για οικοδομές που έχουν ανεγερθεί σε έδαφος κυριότητας τρίτου ή αν πρόκειται για επιφάνειες και εμφυτεύσεις που διατηρούνται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 58 και 59 του αναγκαστικού νόμου [Ν] 2783/1941 (ΦΕΚ 29/Α/1941).

 

Στο άρθρα 1142 και 1143 του Αστικού Κώδικα ορίζεται ότι:

 

{Η προσωπική δουλεία της επικαρπίας συνίσταται στο εμπράγματο δικαίωμα του επικαρπωτή να χρησιμοποιεί και να καρπώνεται ξένο πράγμα, διατηρώντας όμως ακέραιη την ουσία του.

 

Η επικαρπία συνιστάται με δικαιοπραξία ή με χρησικτησία. Οι διατάξεις για την χρησικτησία κινητών ή ακινήτων και για τη μεταβίβαση της κυριότητάς τους με συμφωνία εφαρμόζονται αναλόγως και για την σύσταση επικαρπίας πάνω σ' αυτά.}

 

Τέλος στο άρθρο 1166 ορίζεται ότι:

 

{Η επικαρπία εφόσον δεν ορίστηκε διαφορετικά είναι αμεταβίβαστη. Η άσκηση της μπορεί να μεταβιβαστεί σε άλλον για χρόνο που δεν υπερβαίνει τη διάρκεια της επικαρπίας, με την επιφύλαξη της διατάξεως του άρθρου 1164.}

 

III. Σύμφωνα με τα παραπάνω, επικαρπία είναι το εμπράγματο δικαίωμα της προσωπικής δουλείας που συνίσταται στην πλήρη χρήση και κάρπωση αλλότριου πράγματος διατηρούμενης της ουσίας αυτού ακέραιας, και εντάσσεται στο σύστημα των εμπραγμάτων δικαιωμάτων και μάλιστα των προσωπικών δουλειών με συνέπεια να επισύρει την εφαρμογή των γενικών κανόνων των εμπραγμάτων δικαιωμάτων.

 

Έτσι για την σύσταση επικαρπίας πάνω σε ακίνητο απαιτείται η σχετική συμφωνία να γίνει με συμβολαιογραφικό έγγραφο και να υποβληθεί σε μεταγραφή.

 

Τα δικαιώματα όμως και οι υποχρεώσεις που αποτελούν το νόμιμο περιεχόμενο της επικαρπίας μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο μιας καθαρής ενοχικής συμφωνίας, η ενέργεια της οποίας θα περιορίζεται μόνο μεταξύ των μερών της συμφωνίας αυτής (βλέπε Γεωργιάδη - Σταθόπουλο άρθρο 1143 σελίδα 72 παράγραφος 25).

 

Στη περίπτωση αυτή πρόκειται για μεταβίβαση δικαιώματος ενασκήσεως της επικαρπίας, δηλαδή για ένα αυτοτελές ενοχικό δικαίωμα το περιεχόμενο του οποίου ποικίλει ανάλογα με τις συνομολογήσεις στη συμφωνία παραχωρήσεως. Ο ενοχικός χαρακτήρας του δικαιώματος αυτού δεν επηρεάζεται από το γεγονός ότι το περιεχόμενο του μπορεί να συμπίπτει με το περιεχόμενο της ίδια της επικαρπίας. Για την μεταβίβαση δε του δικαιώματος ενασκήσεως της επικαρπίας δεν απαιτείται ιδιαίτερος τύπος αφού είναι σύμβαση με ενοχική μόνο ενέργεια και δεν απαιτείται εγγραφή της παραχωρήσεως, στο βιβλίο μεταγραφών και κατασχέσεων.

 

Έχει γίνει άλλωστε δεκτό ότι η άκυρη σύσταση πραγματικής ή προσωπικής δουλείας μπορεί κατά μετατροπή να θεωρηθεί σαν έγκυρη παραχώρηση (ολική ή μερική) της εξουσίας ασκήσεως της επικαρπίας με ενοχική μόνο ενέργεια (ΑΠ 691/1970, Πρωτοδικείο Αθηνών 14507/1981, 338 Μπαλής).

 

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι είναι δυνατή η μεταβίβαση δικαιώματος ενασκήσεως της επικαρπίας από τον κύριο ακινήτου σε τρίτο, ως αυτοτελούς ενοχικού δικαιώματος, χωρίς την σύσταση προηγουμένως του εμπραγμάτου δικαιώματος της επικαρπίας, αφού στην περίπτωση αυτή μεταβιβάζεται μόνο το ενοχικό δικαίωμα ενασκήσεως της επικαρπίας.

 

Η μεταβίβαση δε του ενοχικού αυτού δικαιώματος για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 20 παράγραφος 1 του νόμου 2238/1994 μπορούσε να γίνει με ιδιωτικό συμφωνητικό ή συμβολαιογραφικό έγγραφο.

 

Με τις διατάξεις όμως της παραγράφου 10 του άρθρου 2 του νόμου [Ν] 2753/1999 οι οποίες αντικατέστησαν τις σχετικές διατάξεις του άρθρου 20 του νόμου 2238/1994 η μεταβίβαση του δικαιώματος ενασκήσεως της επικαρπίας προκειμένου να αναγνωρισθεί από την φορολογούσα αρχή η μεταβίβαση σε διάφορο του κυρίου ή του επικαρπωτή πρόσωπο t ώστε το εκ της ενασκήσεως της επικαρπίας, τυχόν εισόδημα, να υποβληθεί σε φόρο στο πρόσωπο του ενασκούντος αυτήν, απαιτείται να γίνεται με συμβολαιογραφικό έγγραφο.

 

IV. Συνεπώς, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα είναι δυνατή η μεταβίβαση δικαιώματος ενασκήσεως της επικαρπίας ως αυτοτελούς ενοχικού δικαιώματος από τον κύριο στο τρίτο, με συμβολαιογραφικό έγγραφο χωρίς να απαιτείται προηγουμένως σύσταση του εμπράγματος δικαιώματος της επικαρπίας.

 

Ενόψει των παραπάνω στο εν αρχή τεθέν ερώτημα προσήκει η κατά τ' ανωτέρω αναλυτικώς διδόμενη απάντηση.

 

Θεωρήθηκε

 

Αθήνα 03-07-2000

 

Η Εισηγήτρια