ΝΣΚ 26/2008
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 26/2008, 18-01-2008.
Αριθμός ερωτήματος: Υπ' αριθμόν 66554/19-11-2007 έγγραφο Διεύθυνσης Οργάνωσης και Λειτουργίας (Τμήμα Οργάνωσης και Λειτουργίας Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης) του Υπουργείου Εσωτερικών.
Περίληψη ερωτήματος: Εάν, σύμφωνα με τη ρύθμιση του άρθρου 62 παράγραφος 1 περίπτωση η' (τελευταίο εδάφιο) του Κώδικα Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (προεδρικό διάταγμα 30/1996), ο αιρετός Νομάρχης μπορεί να μεταβιβάζει την άσκηση μέρους των αρμοδιοτήτων του σε νομαρχιακούς συμβούλους ή, κατ' εφαρμογή της ίδιας διατάξεως παρέχεται μόνο εξουσιοδότηση για την υπογραφή απτό αυτούς, με εντολή του, πράξεων ή άλλων εγγράφων της αρμοδιότητάς του.
Επί του ανωτέρω ερωτήματος, το οποίο υπογράφεται από τον Υπουργό Εσωτερικών και εισάγεται ενώπιον της Ολομέλειας, κατ' άρθρο 6 παράγραφος 3)γ' του νόμου [Ν] 3086/2002 Οργανισμός του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και κατάσταση των Λειτουργών και των Υπαλλήλων του (ΦΕΚ 324/Α/2002) το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, εν Ολομέλεια, γνωμοδότησε ως ακολούθως:
Ι. α. Από τη διάταξη του άρθρου 62 παράγραφος 1 περίπτωση η' (τελευταίο εδάφιο) του κωδικοποιητικού προεδρικού διατάγματος 30/1996 (ΦΕΚ 21/Α/1996) ορίζονται τα ακόλουθα:
{Ο Νομάρχης μεταβιβάζει με απόφασή του μέρος των αρμοδιοτήτων του στους προέδρους των Νομαρχιακών Επιτροπών. Μπορεί επίσης να μεταβιβάζει την άσκηση αρμοδιοτήτων του σε μέλη του νομαρχιακού συμβουλίου και σε προϊσταμένους ή άλλα στελέχη των υπηρεσιών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης.}
β. Στις διατάξεις των παραγράφων 4, 5 και 6 του άρθρου 1 του νόμου 3274/2004 (ΦΕΚ 195/Α/2004), με τις οποίες αντικαταστάθηκε η διάταξη του άρθρου 15 παράγραφοι 28 και 31 του νόμου 2503/1999 (ΦΕΚ 107/Α/1999), διαλαμβάνονται τα εξής:
{4. Σε κάθε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και Νομαρχιακό Διαμέρισμα το Νομάρχη επικουρούν οι Αντινομάρχες. Σε κάθε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και Νομαρχιακό Διαμέρισμα που λειτουργούν 2 Νομαρχιακές Επιτροπές ορίζονται 2 Αντινομάρχες, όπου λειτουργούν 4 Νομαρχιακές Επιτροπές ορίζονται 4 Αντινομάρχες και όπου λειτουργούν 6 Νομαρχιακές Επιτροπές ορίζονται 6 Αντινομάρχες.
5. Όπου στις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας αναφέρεται η ιδιότητα βοηθός νομάρχης, από τη δημοσίευση του νόμου αυτού νοείται αντινομάρχης.
6. Ο Πρόεδρος κάθε Νομαρχιακής Επιτροπής ορίζεται, με απόφαση του Νομάρχη, μεταξύ των Αντινομαρχών. Η θητεία του Προέδρου είναι ετήσια.}
γ. Περαιτέρω, στον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (νόμος 2690/1999 (ΦΕΚ 45/Α/1999)), ο οποίος εφαρμόζεται, ευθέως, στις διοικητικές υπηρεσίες των Οργανισμών και στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (άρθρο 1), οριοθετούνται, στη διάταξη του άρθρου 9 αυτού, τα θέματα της μεταβιβάσεως ασκήσεως της αρμοδιότητος των διοικητικών οργάνων, καθώς και της παροχής εξουσιοδοτήσεως προς υπογραφή πράξεων και εγγράφων, ως ακολούθως:
{1. Η αρμοδιότητα των διοικητικών οργάνων καθορίζεται από τις σχετικές διατάξεις.
2. Το αρμόδιο διοικητικό όργανο, αν τούτο προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις, μπορεί, με κανονιστική πράξη του, να μεταβιβάσει την αρμοδιότητά του. Στην περίπτωση αυτή, η αρμοδιότητα ασκείται αποκλειστικά από το όργανο στο οποίο μεταβιβάστηκε, εκτός αν οι σχετικές διατάξεις ορίζουν ότι, παράλληλα, μπορεί να ασκείται και από το όργανο που τη μεταβίβασε.
3. Το αρμόδιο διοικητικό όργανο, αν τούτο προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις, μπορεί, επίσης, με κανονιστική πράξη του, να εξουσιοδοτεί ιεραρχικά υφιστάμενο του όργανο να υπογράφει, με εντολή του, πράξεις ή άλλα έγγραφα της αρμοδιότητάς του.
4. Στο προοίμιο των διοικητικών πράξεων, για την πληροφόρηση των ενδιαφερομένων, αναφέρονται οι διατάξεις που καθορίζουν την αρμοδιότητα για την έκδοση της πράξης, αν συντρέχει δε περίπτωση και η πράξη της μεταβίβασής της στο όργανο που εκδίδει την πράξη ή η πράξη της εξουσιοδότησης προς υπογραφή.}
δ. Με την υπ' αριθμόν 336/2003 γνωμοδότηση του Γ' Τμήματος έχει γίνει δεκτό, ότι:
{ως μεταβίβαση άσκησης αρμοδιοτήτων, κατά τη διάταξη του άρθρου 62 παράγραφος 1 εδάφιο η' του προεδρικού διατάγματος 30/1996, νοείται η εξουσιοδότηση της υπογραφής, με κανονιστική απόφαση του Νομάρχη, που πρέπει να δημοσιεύεται, στα πρόσωπα που ορίζονται ειδικώς στην διάταξη αυτή δηλαδή σε μέλη του Νομαρχιακού Συμβουλίου, και σε προϊσταμένους, ή άλλα στελέχη των υπηρεσιών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, εξαιρουμένων των βοηθών νομαρχών, οι οποίοι δεν περιλαμβάνονται στην ανωτέρω διάταξη.}
II. Οι νομολογιακές και θεωρητικές παραδοχές, για τα θέματα που συνάπτονται με τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων των διοικητικών οργάνων, καθώς και με την παροχή εξουσιοδοτήσεως προς υπογραφή πράξεων ή διοικητικών εγγράφων, από άλλα όργανα, συνήθως ιεραρχικά υφιστάμενα του εξουσιοδοτούντος, οριοθετούν το ακόλουθο σχετικό πλαίσιο:
α. i. Η αρμοδιότητα, που έχει ανατεθεί σε ορισμένο όργανο, αφενός μεν δεν μπορεί να ανατεθεί σε άλλο, ακόμη και ανώτερο του αρμόδιου, εκτός εάν υπάρχει ρητή αντίθετη ρύθμιση, αφετέρου δε, οι κανόνες, οι οποίοι ρυθμίζουν την αρμοδιότητα έχουν χαρακτήρα απρόσωπο και είναι ανώτερης τυπικής ισχύος από εκείνους, τους οποίους μπορεί να θεσπίσει με τις πράξεις το όργανο που ασκεί δεδομένη αρμοδιότητα, μόνο του ή σε σύμπραξη με άλλα όργανα. Συνεπώς, το όργανο τούτο δεν μπορεί νόμιμα να μεταβάλει κανόνες που ρυθμίζουν την αρμοδιότητά του, εκτός εάν η μεταβολή αυτή επιτρέπεται ή επιβάλλεται ρητώς από τους ίδιους αυτούς κανόνες (βλέπε Σ. Σπηλιωτόπουλου: Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, έκδοση 2005, παράγραφοι 32, 99 και 142 με παραπομπές στη νομολογία).
ii. Η παράβαση των περί αρμοδιότητος κανόνων ερευνάται και αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο (ΣτΕ 3227/1987 και 3531/1983).
Εξάλλου, σε περίπτωση παράνομης μεταβιβάσεως της αρμοδιότητας, το όργανο προς το οποίο μεταβιβάστηκε δεν καθίσταται αρμόδιο και, εντεύθεν, οι πράξεις του πάσχουν ακυρότητα (ΣτΕ 2179/1987).
β. i. Η μεταβίβαση της αρμοδιότητας συντελείται με έκδοση σχετικής διοικητικής πράξεως, η οποία έχει κανονιστικό χαρακτήρα και είναι δημοσιευτέα στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αφορά δε κατηγορία υποθέσεων (ΣτΕ 250/1987 και 3467/1985). Σε περίπτωση μη δημοσιεύσεως, η πράξη είναι ανυπόστατη (παράβλεπε ΣτΕ 3538/2005).
Επισημειώνεται, ότι η πράξη με την οποία συντελείται μεταβίβαση αρμοδιότητας, ως κανονιστική, από πλευράς χρονικής ισχύος, δεν συνδέεται με το πρόσωπο του εξουσιοδοτούντος ή του εξουσιοδοτούμενου οργάνου, εκτός εάν η εξουσιοδότηση έχει δοθεί ρητώς σε συγκεκριμένο πρόσωπο (ΣτΕ 194/1983).
ii. Ακόμη, το όργανο προς το οποίο χωρεί η μεταβίβαση είναι αποκλειστικώς αρμόδιο για την άσκησή της, το δε μεταβιβάσαν, κατά τη χρονική διάρκεια ισχύος της σχετικής αποφάσεως, αποξενώνεται πλήρως αυτής, μη δυνάμενο, ως εκ τούτου, να την ασκήσει παραλλήλως (ΣτΕ 3610/1980 και 1310/1975). Περαιτέρω, οι πράξεις του οργάνου προς το οποίο έγινε η μεταβίβαση είναι πράξεις του οργάνου τούτου.
γ. i. Προ της ενάρξεως ισχύος του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (νόμος 2690/1999), υφίστατο διάκριση μεταξύ της προμνηνευθείσης μεταβιβάσεως της αρμοδιότητας και μεταβιβάσεως ασκήσεως αυτής, με κανονιστική πράξη του αρμόδιου οργάνου σε άλλο, συνήθως, υφιστάμενο του (εξουσιοδότηση υπογραφής ή ισοδύναμο αυτής), υπό την προϋπόθεση, πάντοτε, σχετικής προβλέψεως στις διατάξεις, που καθορίζουν την αρμοδιότητα του μεταβιβάζοντος την άσκησή της οργάνου (Γνωμοδότηση ΝΣΚ 755/1995 και 258/1992, ΣτΕ 850/1976, 135/1991 και 14/1994.
ii. Περαιτέρω εξουσιοδότηση από ένα όργανο, με ειδική πράξη του σε άλλο, συνήθως ιεραρχικά υφιστάμενο του, να υπογράφει αντί αυτού και με εντολή του ορισμένες πράξεις, είναι διάφορη της μεταβιβάσεως αρμοδιότητας (ΣτΕ 135/1991).
Οι πράξεις αυτές, αν και φέρουν την υπογραφή του εξουσιοδοτημένου οργάνου, θεωρούνται πράξεις του οργάνου που έδωσε την εξουσιοδότηση (ΣτΕ 4478/1987, 5797/1996). Η εξουσιοδότηση της υπογραφής πρέπει και αυτή να επιτρέπεται από τις διατάξεις, που καθορίζουν την αρμοδιότητα του εξουσιοδοτούντος οργάνου. Η πράξη με την οποία παρέχεται η εξουσιοδότηση υπογραφής έχει, επίσης, κανονιστικό χαρακτήρα. Εξάλλου, όταν παρέχεται εξουσιοδότηση υπογραφής, δεν αποκλείεται, τις πράξεις, που μπορεί να υπογράψει το εξουσιοδοτημένο όργανο, να τις υπογράφει το ίδιο το όργανο, που έχει παράσχει την εξουσιοδότηση.
ΙΙΙ. α. Μετά την ισχύ του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, όπως προκύπτει από την προεκτεθείσα διάταξη του άρθρου 9 αυτού, γίνεται σαφής διάστιξη μεταξύ μεταβιβάσεως της αρμοδιότητας (παράγραφος 2) και παροχής εξουσιοδοτήσεως με κανονιστική πράξη προς ιεραρχικά υφιστάμενο όργανο για την υπογραφή, με εντολή του εξουσιοδοτούντος, πράξεων ή άλλων εγγράφων της αρμοδιότητάς του (παράγραφος 3).
β. Παρά την ύπαρξη, όμως, τη προεκτεθείσης διαφοροποιήσεως του άρθρου 9 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, η γενομένη, κατά το παρελθόν, θεωρητική και νομολογιακή διάκριση, μεταξύ, αφενός μεν μεταβιβάσεως αρμοδιότητος και αφετέρου μεταβιβάσεως ασκήσεως αυτής, η οποία ισοδυναμούσε με εξουσιοδότηση υπογραφής, εξακολουθεί να ισχύει, όπου η s, ειδική σχετική νομοθετική πρόβλεψη διακρίνει τη μεταβίβαση αρμοδιότητας, έναντι εκείνης της ασκήσεώς της.
γ. Σε κάθε περίπτωση, δεν νοείται ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, προκειμένης ασκήσεως αρμοδιοτήτων από αιρετά όργανα της Αυτοδιοίκησης, όταν για το σχετικό θέμα υφίσταται ρητή νομοθετική ρύθμιση, ως εν προκειμένω, κατά την προεκτεθείσα διάταξη του άρθρου 62 παράγραφος 1 περίπτωση η' του Κώδικα Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (παράβλεπε Γνωμοδότηση Γ' Τμήματος Νομικού Συμβουλίου του Κράτους 59/2004).
IV. α. Όπως προκύπτει από την προεκτεθείσα διάταξη του άρθρου 62 (παράγραφος 1 περίπτωση η' τελευταίο εδάφιο) του Κώδικα Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (προεδρικό διάταγμα 30/1996), ο Νομάρχης μεταβιβάζει μέρος των αρμοδιοτήτων του στους Προέδρους των Νομαρχιακών Επιτροπών. Παραλλήλως, από την αυτή διάταξη ρητώς ορίζεται ότι στους νομαρχιακούς συμβούλους, στους προϊσταμένους και σε άλλα στελέχη των υπηρεσιών της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης είναι δυνατή η μεταβίβαση της ασκήσεως αρμοδιοτήτων του.
β. Υπό την προεκτεθείσα παραδοχή, η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων του Νομάρχη λειτουργεί μόνο έναντι των Προέδρων των Νομαρχιακών Επιτροπών, οι οποίοι, μετά την επακολουθήσασα νομοθετική ρύθμιση (προπαρατεθέν άρθρο 1 παράγραφοι 4, 5 και 6 του νόμου 3274/2004), είναι, πλέον, Αντινομάρχες.
Έναντι των λοιπών (νομαρχιακοί σύμβουλοι, προϊστάμενοι και στελέχη νομαρχιακών αυτοδιοικήσεως), ως μεταβίβαση ασκήσεως αρμοδιοτήτων του Νομάρχη, νοείται η παροχή εξουσιοδοτήσεως προς υπογραφή, με εντολή του, πράξεων ή άλλων εγγράφων της αρμοδιότητάς του.
V. Σύμφωνα με τις προεκτεθείσες σκέψεις η, κατά την ομόφωνη γνώμη της Ολομέλειας, προσήκουσα απάντηση στο υποβληθέν ερώτημα είναι ότι, κατ' εφαρμογή του άρθρου 62 παράγραφος 1 περίπτωση η' (τελευταίο εδάφιο) του Κώδικα Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (προεδρικό διάταγμα 30/1996), ο Νομάρχης μπορεί να μεταβιβάζει αρμοδιότητές του στους Αντινομάρχες, υπό την ιδιότητά τους, ως Προέδρων των Νομαρχιακών Επιτροπών και, περαιτέρω, ότι ως μεταβίβαση ασκήσεως αρμοδιοτήτων στους νομαρχιακούς συμβούλους νοείται η παροχή εξουσιοδοτήσεως από τον Νομάρχη προς υπογραφή, με εντολή του, πράξεων ή άλλων εγγράφων της αρμοδιότητάς του.
Ο Εισηγητής